Klasik Mantık vs Bulanık Mantık
Temel farkları anlayalım
? Klasik (Boolean) Mantık
Temel İlke:
Her önerme ya TAM DOĞRU (1) ya da TAM YANLIŞ (0)
Örnek: "Ali uzun"
180 cm
DOĞRU (1)
179 cm
YANLIŞ (0)
⚠️ Sorun:
1 cm fark tüm sonucu değiştiriyor! Gerçek yaşam, böyle keskin değil.
? Bulanık (Fuzzy) Mantık
Temel İlke:
Her önerme 0 ile 1 arasında herhangi bir değer alabilir
Örnek: "Ali uzun"
180 cm
0.8 (Oldukça uzun)
179 cm
0.75 (Uzunca)
170 cm
0.4 (Orta)
✅ Avantaj:
Doğal, insan düşüncesine yakın! Aşamalı geçişler var.
? Günlük Yaşamdan Örnekler
? Yaş
"Genç" demek: 25 yaş = 0.9, 35 yaş = 0.6, 45 yaş = 0.2
? Hız
"Hızlı" demek: 100 km/h = 0.7, 120 km/h = 0.9, 80 km/h = 0.4
? Güzellik
"Güzel" demek: Subjektif ama ölçülebilir (0.0-1.0 arası)
| Mantık Türü |
Değer Aralığı |
Örnek |
Kullanım |
| Klasik |
{0, 1} |
Doğru/Yanlış |
Matematik, programlama |
| Bulanık |
[0, 1] |
0.7 (oldukça doğru) |
AI, denetim düzenekleri |
| Çok Değerli |
{0, 0.5, 1} |
Bilinmiyor de var |
Veritabanları |
| Olasılıksal |
[0, 1] |
%70 şansla doğru |
İstatistik, tahmin |
? Ana Mesaj
Klasik mantık: "Bu doğru MU?" sorusunu sorar → Evet/Hayır
Bulanık mantık: "Bu ne kadar doğru?" sorusunu sorar → 0-1 arası değer
?️ Sıcaklık Örneği
Hava sıcaklığını bulanık kümelerle değerlendirelim
? Sonuç Yorumu
25°C sıcaklık, aynı anda birden fazla kategoriye ait olabilir!
Bu da bulanık mantığın güzelliği - gerçek yaşamdaki belirsizlikleri modelleyebiliyor.
? Klasik Mantık Yaklaşımı:
20°C = "Serin" (1) diğerleri (0)
21°C = "Ilık" (1) diğerleri (0)
Problem: Ani geçiş, doğal değil!
? Bulanık Mantık Yaklaşımı:
20°C = Serin(0.5) + Ilık(0.5)
Aşamalı geçiş var!
Avantaj: İnsan algısına yakın!
? Boy Örneği
Kişi boylarını bulanık kümelerle sınıflandıralım
? Pratik Faydası
Bir kişi aynı anda hem "orta boylu" hem de "uzun" olabilir. Bu, insan algısına daha yakın bir yaklaşım!
? Üyelik Fonksiyonları
Kısa Boy
150 cm ve altı: %100 kısa
150-170 cm: Azalarak kısa
170 cm üstü: %0 kısa
Orta Boy
165 cm civarı: En yüksek
150-185 cm arası: Değişken
Dışında: Düşük üyelik
Uzun Boy
170 cm altı: %0 uzun
170-190 cm: Artarak uzun
190 cm üstü: %100 uzun
? Gerçek Yaşam Uygulamaları
Bulanık mantığın kullanıldığı alanlar
? Otomobil Kontrolü
- ABS Fren: "Çok kaygan" + "Hızlı gidiyor" → "Fren gücünü azalt"
- Park Sensörü: "Yakın" mesafe → "Uyarı seviyesini arttır"
- Klima: "Sıcak" + "Nemli" → "Soğutmayı arttır"
- Vites Değişimi: "Yüksek devir" → "Vites arttır"
? Ev Aletleri
- Çamaşır Makinesi: "Çok kirli" → "Uzun yıkama"
- Buzdolabı: "Sıcak" ortam → "Kompresörü çalıştır"
- Robot Süpürge: "Çok tozlu" → "Emiş gücünü arttır"
- Fırın: "Büyük yemek" → "Uzun pişirme"
? İş Dünyası
- Kredi Değerlendirme: "Orta risk" müşteri
- Pazarlama: "İlgili olabilir" müşteri grubu
- Kalite Kontrol: "Kabul edilebilir" ürün kalitesi
- Performans: "İyi" çalışan değerlendirmesi
? Oyunlar & AI
- Oyun AI: "Agresif" + "Savunmacı" karakter
- Karar Verme: "Belirsiz" durumlarda seçim
- Yol Bulma: "Tercih edilen" rota seçimi
- NPC Davranışı: "Şüpheli" oyuncu tepkisi
? Tıp & Sağlık
- Teşhis: "Olası" hastalık belirtileri
- İlaç Dozajı: "Orta şiddetli" ağrı
- Risk Analizi: "Yüksek riskli" hasta grubu
- Görüntü Analizi: "Şüpheli" leke tespiti
? Veri Analizi
- Müşteri Segmentasyonu: "Sadık" müşteri
- Performans: "İyi" çalışan değerlendirmesi
- Tahminleme: "Muhtemel" gelecek trendler
- Anomali Tespiti: "Şüpheli" veri noktası
? Neden Bu Kadar Popüler?
✅ Avantajlar
- ? İnsan düşüncesine yakın
- ? Belirsizlikle başa çıkabilir
- ? Aşamalı geçişler
- ? Esnek karar verme
- ? Gerçek dünya problemlerine uygun
- ? Sezgisel yaklaşım
- ? Uyumlandırıcı düzenekler
⚠️ Dikkat Edilecekler
- ? Üyelik fonksiyonları önemli
- ? Hesaplama daha karmaşık
- ❓ Sonuçlar her zaman kesin değil
- ?? Uzman bilgisi gerekebilir
- ? Test etmek zor olabilir
- ⚖️ Parametrelerin ayarlanması
- ? Öğrenme süreci
? Özetle
Bulanık mantık, "evet/hayır" yerine "ne kadar" sorusunu sorar.
Bu da onu gerçek yaşamın karmaşıklığıyla başa çıkmada çok etkili yapar! ?✨
Yaşam, siyah-beyaz değil, renkli! ?
