FELSEFE'DE

 

Felsefe, koşulsuz sorgulamadır.

Felsefe, düşüncenin mikroskopudur.

Felsefe, düşüncenin hareketlerini dışlaştırmadır.

Felsefe, eleştirel, yaratıcı düşünce kaynağıdır.

Felsefe, düşünce ile eylem arasındaki ilişkiyi gözlemleme ve çelişkileri giderme çabasıdır.

Felsefe, yaşamın kılavuzudur.

Felsefe, bildiklerimizi sıfırlayabilme(nötralize edebilme) çabasıdır.

Felsefe, neleri bilmediğini bilmektir.

Felsefe, bilgiyi kendisine konu alır.

Felsefe, yöntem arayışlarıdır.

Felsefe, yöntem üzerine yöntem aramaktır.

Felsefe, bütünü görme çabasıdır.

Felsefe, sürekli soru sormayı gerektirir.

Felsefe, soru sorma(/sorgulama) ve sorun oluşturabilme sanatıdır.

Ancak sorgulayıcı felsefe, felsefe olmaya layıktır.

Felsefe, aynı soruya farklı/yeni yanıtlar verebilmektir.

Felsefe, doğa karşısında hayretle başlar.

Felsefe, hayreti ortadan kaldıran bilgidir.

Felsefe, alternatifli düşünm(/c)e sanatıdır.

Felsefe, alternatifli düşünm(/c)e sürecidir.

Felsefe, sürekli yolda olmayı gerektirir.

Felsefe, yanıt değil, soru alanıdır.

Felsefe, son derece teknik bir disiplindir.

Felsefe, edebiyat biçiminde olmamalıdır.

Felsefe, resmî olmalıdır.

Felsefe, yanıtların öğrenilmesi ile değil, soruların sorulması ile sağlanır.

Felsefe, tüm olanaklılıkları düşünme yöntemidir.

Felsefe, düşüncenin düşüncesidir.

Felsefe, kavramlar üzerine kavramlarla düşünmektir.

Felsefe, kavramlarla düşünmek ve kavramları düşünmektir.

Felsefe, kavram matematiğidir.

Felsefe, içerik zenginliğinin/derinliğinin tanımlanması çabasıdır.

Felsefe, aşılmış olanın tekrar ele alınmasıdır.

Felsefe, sohbet değildir.

Felsefe, kendi aklını kullanma sanatından söz eder.

Felsefe, anlam verme işi; ideoloji, yaptırım işidir.

Felsefe, varlıkbilim ve bilgi bilim ile başlayıp, etik ve politik ile devam ettirilir.

Felsefe, asgari metafizik talep eder.

Felsefenin felsefeleşmiş hali metafiziktir.

Felsefe hayretle başlar, hayranlıkla devam eder daha sonra da manâ başlar.

Felsefe, komuta durumundadır.

Felsefe, varolan esasından hareket etmektedir.

Felsefe, sağaltıcıdır.

Felsefe, düşünceleri kağıda döküp, düşünülenlerin/düşündüklerinin(/o yazılanların/yazdıklarının) üzerine düşünmektir.

Felsefe, kanaatlerimi sarsmaya da yönelik olmalıdır.

Felsefe, düşünülmüş olanı düşünmektir.

Felsefe, en basit(yalın), en göz önünde olanı düşünmektir.

Felsefe, herkesin bildiğini zannettiği şeye dair soru sormaktır.

Felsefe, "Kızım sana söylüyorum, gelinim sen anla!"dır.

Felsefe, hiçbir etkinliğin kendine özel alanıyla uğraşmaz.

Felsefe, bilginin bilgisiyle uğraşır.

Felsefe, katlanmalı bir uğraştır.

Felsefe, bütünlüklü soyutlamaya gider.

Felsefe, betimlemeden kavrama geçiştir.

Felsefe, görelilikleri aşıp ortak noktaları bulma çabasıdır.

Felsefe, bir alana girmeden önce alana ilişkin soruları sorma çabasıdır.

Felsefe, filozofsuz öğrenilmez.

Felsefe, (birşey/ler) hakkında konuşmalar değildir.

Felsefe, insanların, Varlık'ı (Bilgi ve Değeri de) anlamış ve bilmiş, ona göre davranmış olmalarıdır.

Varlık'ın ne olduğunu bilmek bilimdir.
Varlık'ın ne olduğunu anlamak felsefedir.

Varlık ile Varolan'a ilişkin her tutum(bilmek) ve davranış(eylemek) felsefe'dir.

Hakkında bilgi ve haber verilen(önerme) her şey varlıktır.

Felsefede çok yavaş gidilmelidir.

Felsefede referanslar çok açık olmalıdır.

Felsefenin kaynağı düşüncedir/kavramdır.

Felsefenin okulu kağıtla kalem arasındadır.

Felsefenin çıkış noktası özdeşliktir.

Felsefesiz yol dışta, felsefeli yol içte yürütür.

Felsefesizlik esarettir.

Felsefeyi terk etmek, us'u terk etmektir.

Felsefî düşünme, doğruluğun bilincine varma sanatıdır.

Kavramlar aklın mikroskopudur.

Kavramlar tümeldir.

Kavramları, dikkatle birbirinden ayırmak felsefe yapmaktır.

Felsefenin laboratuvarı dildir.

Filozof, tuvalinde sözcükler olan bir ressamdır.

Felsefe çalışanlar, fen bilimi çalışmalıdır.

İnsan hangi konuda eğilim gösterirse felsefeye girmiş olur.

Felsefeyle dalga geçmek bile felsefedir.

Doğaya hayret etmeyen zihin felsefe yapamaz.

Yokuşu çıkan kişi, tepede filozof ile ilâhiyatçının konuştuğunu görür.

Sessizlikle bilgelik, davranışlarla krallık.

Tarih okumak insanları bilge, şiir esprili, matematik zeki, felsefe derin düşünceli, ahlâk ciddi yapar. Mantık ve belagat(dil uzluğu) da tartışma niteliği sağlar.

Nesneleri düşünmek, duyuları düşünmek ve duyuların üzerinden düşünmektir.

Dış dünya, kendi değerini ve anlamını içinde taşır.

Tek görüş hatalı olabileceği gibi; tek akıl da yanlış yapabilir.

"Demediğimi reddetme konusunda dediğimi reddetmekten daha fazla muktedirim".

Adamın biri, Sokrat'ı soyundan dolayı ayıplayınca, Sokrat şöyle dedi:
"Senin soyun sende bitti, benimki ise benden başlar".

Immanuel Kant'ın soruları:
- Neyi bilebilirim?(was kann ich wissen?)
- Neyi düşünebilirim?
- Neyi ümit edebilirim?(was darf ich hoffen?)
- Neye inanabilirim?
- Neyi eyleyebilirim?(was soll ich tun?)
- İnsan nedir?(was ist der Mensch?)

 

 

 

 

Ne içindeyim zamanın
Ne de tümuyle dışında
Yekpâre, geniş bir ÂN'ın
Parçalanmaz akışında

 

Felsefe... size ün, servet elde etmek, ya da çalıştığınız yerde ilerlemek için yardım sağlamaz; size ünlü kişilerin övgüsünü kazandırmada, öteki insanlarla ilişkilerinizde daha kibar ve geçimli olmanıza da yardımcı olmaz. Felsefe okumakla huyunuzun daha soylu olacağını, ya da halkın “Filozofça tavır” dediği o çok aranan tavrı kazanacağınızı da beklemeyiniz; diş ağrısına katlanmada, yaşamın güçlüklerine göğüs germede herhangi birinden farkınız olmayacaktır. Filozof da herkes gibi ayakkabı bağı koptuğunda, ya da treni kaçırdığında küfretmekten kendini alamaz; bir çiviye bastığında, ya da dilini dişlediğinde, herkes gibi o da ne duyduğu acıyı, ne de kızgınlığını gizleyecektir.

Filozoflar yaşamlarını yoluna koymada hiç kimseden daha başarılı değillerdir. Astroloji, Spiritüalizm, Psikanaliz ve insanlığın manevi başarıları için bulunmuş öteki çağdaş aspirinlerin tam tersine, felsefe öğrencilere ne kendilerini nasıl idare edecekleri, ne de geleceği nasıl kestirecekleri bakımından herhangi özel bir bilgi sağlamaz. Dünya çapında ünlü hiçbir filozof size dostluk kurma, başkaları üzerinde etkili olma, aşağılık duygusunu yenme konusunda bir şey söylemez. Aynı şekilde felsefe, sizi ne beklenen bir tehlikeden korur, ne yalnızlığınızı giderebilir, ne de korkunuzu dağıtabilir veya çağdaş dünyanın giderek artan kaosu karşısında size sığınabileceğiniz bir yer gösterebilir.

O halde felsefenin gereği nedir? Okuması çetin, anlaması zor bir konu; incelediği şeyler açık olmaktan uzak, üstelik profesörleri de yazdıklarında oldukça karanlık. Felsefeyi anlayarak okumak için bir rehber hocanın yardımına ve tartışma fırsatına gereksinim var. Bu güçlüklere karşın, pratik hiçbir yararı da yok. Filozofun çabalarının ödülle şereflendirilmesi diye bir şey de yok ortada; felsefe bilgisi hiçbir işverenin değerlendirdiği bir nitelik olmadığı gibi, kişiyi yaşamında başarılı kılacak bir güçle de donatmamaktadır. Öyle ise felsefe öğreniminin gereği var mıdır?

Bu sorunun tek yanıtı vardır: Anlama gereksinimini tatmin etmek. Bazılarımız kendimizi içinde bulunduğumuz bu şaşırtıcı dünyanın anlamını bilmek, genellikle insan yaşamının, özel olarak kendi kişisel varlığımızın önemini ve mümkünse amacını anlamak ister.

Yaşamın amacı nedir ve nasıl yaşanmalıdır?

Felsefe bu tür sorularla ilgilenir: Bunlara kesin yanıtlar bulmak için değil, sadece üzerinde düşünmek ve tartışmak, bizden daha ilerideki kişilerle, akla yakın görünen yanıtları gözden geçirmek için ilgilenir. Öyle ise diyeceksiniz ki, felsefe ruhun evren üzerindeki serüveninin bir tasviridir. Bir kısım insanlar bu zihinsel ve spiritüel macerayı izlemede büyük zevk buluyorlar; bunlara filozof diyoruz.

Onların açtıkları ışıklı yolda adım atmayı, yalnız bu zevki paylaşanlara öğütleriz.

C.M.E. Joad

 

 

 

KÜRESEL EKONOMİ POLİTİKTE TEMEL PARADİGMALAR

 

KLÂSİK İDEALİZM

1. İnsan, doğası gereği, iyileştirilebilir yapıdadır.
2. İnsanlar arasında ve toplumlar (uluslar) arasında çıkar uyumu vardır.
3. Savaş hiçbir zaman anlaşmazlıkları çözmenin uygun yolu değildir. Onun yerine, temeldeki çıkar uyumu keşfedilip öne çıkarılmalıdır.
4. Doğru yasalar ve kurumlar insan davranışına yön verebilir; böylelikle insanlardaki iyilik ve güzelliği dışarı çıkarabilir.
5. Uluslararası barışın güvencesi, ulusal self-determinasyondur.

KLÂSİK REALİZM

1. İnsanların yaşama (ayakta kalma) iradeleri vardır. Bu irade onları bencilleştirir.
2. Yaşama iradesi, çevreye hükmetme iradesi demektir. Bu çevvreye öteki insanlar da dahildir!
3. Bu durum, egemen olma yarışına yol açtığından, yaşama iradesi bir iktidar (güç) arayışı meydana getirir.

YAPISALCI REALİZM

1. Devletler, uluslararası ilişkilerde (yegâne değilse de) en önemli oyunculardır.
2. Devletler, üniter ve akılcı (rasyonel) oyunculardır.
3. Uluslararası sistem anarşiktir.
4. Böyle bir ortamda kendi çıkarlarını korumak için, devletler, güçlerini ençoklaştırma peşinde olurlar.

KLÂSİK MARKSÇILIK

1. Sosyal sınıflar, siyaset sahnesindeki en önemli oyunculardır.
2. Sınıflar, kendi maddî çıkarlarına uygun hareket ederler.
3. Artı (fazla) değere el konması sömürüdür.

ARAÇSAL MARKSÇILIK

1. Sosyal sınıflar, siyaset sahnesindeki en önemli oyunculardır.
2. Sınıflar, kendi maddî çıkarlarına uygun hareket ederler.
3. Artı (fazla) değere el konması sömürüdür.
4. Devletler, kendi kapitalist sınıflarının çıkarlarına uygun hareket ederler.

MODERN DÜNYA-SİSTEM ANALİZİ

1. Dünya yapısal bir bütündür ve en uygun analiz birimidir.
2. Sistemin çeşitli parçaları, uluslararası iş bölümü sayesinde, fonksiyonel ilişki içindedirler.
3. Devletler ve piyasalar, temeldeki toplumsal (yani sınıfsal) dinamiğin ürünüdürler.

KLÂSİK LİBERALİZM

1. Bireyler en önemli oyunculardır (kişi, hâne ve şirket).
2. Bireyler akılcı ve üniter oyunculardır.
3. Bireyler, yararlarını ençoklaştırırlar.
4. Her şey alınıp satılabilir niteliktedir.
5. Binaenaleyh, ticaret işbirliği ve barışa giden yoldur.
6. Bireylerin kendi tercihlerini dile getirdikleri ulusal self-determinasyon, uluslararası barış ve anlayışa giden yoldur.

KARMAŞIK KARŞILIKLI-BAĞIMLILIK

1. Devletler her zaman uluslararası ilişkilerdeki en önemli oyuncular değildir.
2. Devletler rasyonel üniter oyuncular değil, birçok değişik gruplardan, bürokrat, birey ve firmalardan oluşan yapılardır.
3. Devletin, ülkenin bekâsını sağlamanın ötesine giden görev ve amaçları vardır; iktidar bu amaçların en önemlisi olmayabilir.

 

Dünya nimetlerine önem vermeyen yaşayış ve felsefesiyle ünlü filozof Dyojen, bir gün çok dar bir sokakta zenginliğinden başka hiçbir şeyi olmayan kibirli bir adamla karşılaşır. İkisinden biri kenara çekilmedikçe geçmek olası değildir. Mağrur zengin, hor gördüğü filozofa:

- "Ben bir serserinin önünden kenara çekilmem" der.

Diyojen, kenara çekilerek gayet sakin şu karşılığı verir:

- "Ben çekilirim."

---

 

Kendi soyunu övmek için, Sokrates'i küçük görmeye çalışan birine, Sokrates şöyle dedi:

- "Senin soyun sende bitti, benimki ise benimle başlar."

---

 

Sokrates ve eşi bir türlü iyi geçinemezlermiş. Bir gün eşi Sokrates'e verip veriştirmiş, ağzına geleni söylemiş. Bakmış kocası hiç bir tepki göstermiyor; bir kova suyu alıp başından aşağı boşaltmış.

Sokrates, gayet sakin:

- "Bu kadar gök gürültüsünden sonra bir sağanak bekliyordum zaten" demiş.

---

 

Ünlü bir filozofa:

- "Servet ayaklarınızın altında olduğu halde neden bu kadar fakirsiniz?" diye sorulduğunda:

- "Ona ulaşmak için eğilmek gerek de ondan" demiş.

 

 

- Gel yavrum kalk bakalım tahtaya, sana bir sorum var.
- Buyurun, sorun öğretmenim.

- Canlılar kaça ayrılır?
- Dörde ayrılır öğretmenim...

- Bana yanlış gibi geldi ama say bakalım...
- Bitkiler, Hayvanlar, İnsanlar, Çocuklar...

- Çocuklar da insan değil mi kızım?
- Haklısınız! O zaman canlılar üçe ayrılır öğretmenim...

- Peki, şimdi yeniden say bakalım!
- Bitkiler, Hayvanlar ve Çocuklar...

- Kızım insanlara ne oldu?

- Düşünebilenleri hep çocuk kaldılar, düşünemeyenleri de hayvanlaştılar öğretmenim...

 

 

KAÇ SAAT ÇALIŞIYORSUN?

Seksen yaşını aşmış bir akademisyenin, odasındaki duvarda fotoğrafı asılı duran hocası ile arasında geçen bir konuşma, belki de başarısının sırrını, başka bir deyişle ilmin görkeminin sırrını veriyordu:

"Günde kaç saat çalışıyorsun?"

Vereceği rakamın etkisinden emin olan akademisyen, ikirciksiz şöyle der:
"Onyedi saat Hocam!"

Yüzünü ekşiten hocası,
"Günde onyedi saat çalışarak âlim olamazsın!"
diye karşılık verince şaşıran akademisyen:

"Peki Hocam! Âlim olmam için günde kaç saat çalışmam gerekiyor?" diye sorar.

Hocası'nın yanıtı ilginç, bir o kadar da çarpıcıdır:

"Benim hocam günde 26 saat çalışırdı;
ben ancak 25 saat çalışabiliyorum;

senin de âlim olmak için günde en az 24 saat çalışman gerek!"