(1996'dan beri)
(
)
| Başlık | Kızıl (Scarlet Fever) | Gerçek Veba (Yersinia pestis) | “Kızıl Veba” Adlandırması |
|---|---|---|---|
| Gerçek bir hastalık mı? | Evet - tıpta tanımlı bir bakteriyel bulaş. | Evet - Orta Çağ’dan beri bilinen ölümcül bir bakteriyel bulaş. | Hayır - Modern tıpta bu adla hiçbir hastalık yoktur. |
| Etken | Streptococcus pyogenes | Yersinia pestis | Tek bir etken yok; tarihsel halk yakıştırması ya da edebî kullanım. |
| Bulaşma yolu | Solunum damlacıkları | Genellikle pire ısırığı, nadiren hava yolu | Gerçek bir bulaşma tanımı yok. |
| Belirgin belirtiler | Kırmızı döküntü, “çilek dil”, boğaz ağrısı, ateş | Yüksek ateş, lenf düğümü şişmesi[bubon], sepsis, kanama | Gerçek belirti yok; kurgu yapıtlarda "yüz kızarması" teması kullanılır. |
| Ölüm oranı | Antibiyotiklerle oldukça düşük | Yaygın salgınlarda çok yüksek [%30 - 90] | Gerçek bir istatistik yok; kurgu metinlerde aşırı yüksek. |
| Tarihsel adlandırma | Döküntünün kızıllığından dolayı “kızıl” denmiştir. | Siyah lekelenme/doku ölümü nedeniyle bazen “kara ölüm” denmiştir. | Eski dönemlerde kızarık döküntülü ya da hızlı öldüren sayrılıklar için halk tarafından hatalı biçimde kullanılmıştır. |
| Edebî kullanım | — | — | Jack London’ın 1912 tarihli The Scarlet Plague (Kızıl Veba) romanında geçen tamamen kurgu bir salgın. |
| Modern tıp sınıflaması | Resmî tanımlı bulaş | Resmî tanımlı bulaş | Tıpta sınıflaması yoktur; sayrılık adı değildir. |
FaRkLaR Kılavuzu
21.11.2025 [13:44]
Henüz yorum eklenmemiş. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz...