Fizik
Madde, enerji ve bunların etkileşimlerini inceleyen temel bilim dalı
Fizik Farkları
Yıldız kütleli kara delik 3-100 güneş kütlesi İLE süper kütleli kara delik milyon-milyar güneş kütlesidir. Yıldız kütleli yıldız çöküşü İLE süper kütleli galaksi merkezi oluşumudur. Samanyolu merkezinde Sgr A* 4 milyon güneş kütleli süper kütleli kara deliktir.
Kütle madde miktarı (değişmez) İLE ağırlık kütleye etki eden yerçekimi kuvvetidir (değişir)
Hawking ışıması kuantum etki ile buharlaşma İLE klasik kara delik hiçbir şey yaymaz.
Hawking ışıması kara delik kütlesini azaltır İLE klasik kara delik ebedidir. Hawking kuantum mekaniği ve genel görelilik birleştirdi.
James Webb kızılötesi gözlem İLE Hubble görünür ışık ve morötesi gözlemler yapar. James Webb 6,5 metre ayna İLE Hubble 2,4 metre aynadır. James Webb daha erken evren İLE daha uzak galaksileri görebilir. James Webb 2021'de İLE Hubble 1990'da fırlatıldı.
Karanlık madde ışık yaymaz ve soğurmaz İLE baryonik madde normal atomik maddedir. Karanlık madde evrenin %27'si İLE baryonik madde %5'idir. Karanlık madde sadece yerçekimi etkisi İLE galaksi dönme eğrilerinde gözlenir.
Karanlık enerji evrenin hızlanan genişlemesi İLE karanlık madde çekim kuvveti uygular. Karanlık enerji evrenin %68'i İLE karanlık madde %27'sidir. Karanlık enerji itici İLE karanlık madde çekici etki yapar.
Hızlanan evren genişleme hızlanır İLE yavaşlayan evren çekim yavaşlatır. Hızlanan evren karanlık enerji İLE 1998'de keşfedildi. Tip Ia süpernova gözlemleri hızlanma İLE beklenmeyen sonuç verdi.
Olay Ufku Teleskobu küresel VLBI ağı İLE radyo teleskop dizisi yerel gözlemdir. EHT dünya boyutunda sanal teleskop İLE M87 kara delik ilk görüntüsü aldı. EHT 2019'da kara delik gölgesi İLE kuramları doğruladı.
Gravitasyonel dalga uzay-zaman dalgalanması İLE elektromanyetik dalga elektrik-manyetik alan dalgasıdır. Gravitasyonel dalga kara delik çarpışması İLE LIGO 2015'te ilk kez tespit etti. İki dalga farklı etkileşim İLE evren hakkında farklı bilgi verir.
Potansiyel konuma bağlı, kinetik harekete bağlı enerjidir
Hız bir cadın birim zamandaki yer değiştirmesi, ivme ise hızın birim zamandaki değişimidir.
Kuvvet hareketi değiştiren etki İLE enerji iş yapabilme yeteneğidir
Isı enerji aktarımı İLE sıcaklık moleküler hareket ölçüsüdür
Schwarzschild kara deliği dönmez İLE Kerr kara deliği döner. Schwarzschild küresel simetri İLE Kerr eksenel simetri gösterir. Schwarzschild kuramk model İLE Kerr gerçekçi astrofizik nesnesidir.
Olay ufku dönüş noktası olmayan sınır İLE tekillik sonsuz yoğunluk noktasıdır. Olay ufku gözlemlenebilir İLE tekillik matematiksel kavramdır. Schwarzschild yarıçapı olay ufku büyüklüğü İLE tekillik merkezde yer alır.
Kızılötesi astronomi sıcaklık ve toz içi gözlem İLE görünür ışık astronomisi yıldız ve galaksi gözlemidir. Kızılötesi erken evren İLE kırmızıya kayma nedeniyle uzak nesneler görür. James Webb kızılötesi İLE ilk galaksileri inceliyor.
Galaksi dönme eğrisi sorunu yıldızlar çok hızlı döner İLE Newton mekaniği yavaşlama öngörür. Gözlenen hız sabittir İLE öngörülen hız azalmalıdır. Vera Rubin karanlık madde İLE bu tutarsızlığı açıkladı.
Kozmolojik sabit sabit karanlık enerji yoğunluğu İLE kuintessans değişken karanlık enerjidir. Kozmolojik sabit Lambda İLE Einstein başlangıçta ekledi sonra çıkardı. Kozmolojik sabit basit İLE kuintessans dinamik alan kuramı gerektirir.
Sgr A* Samanyolu merkezinde 4 milyon güneş kütlesi İLE M87 kara deliği 6,5 milyar güneş kütlesidir. Sgr A* 26 bin ışık yılı uzakta İLE M87 55 milyon ışık yılı uzaktır. İki kara delik EHT tarafından görüntülendi İLE süper kütleli kara deliklerin kanıtıdır.
Kozmik mikrodalga arka plan Big Bang kalıntı ışıması İLE yıldız ışığı termonükleer füzyon ışımasıdır. CMB 380 bin yıl sonra İLE evrenin en eski ışığıdır. CMB homojen ve izotropik İLE erken evren kanıtıdır.