Bilim Tarihi'ndeki FaRkLaR

- BAĞLANMA ENERJİSİ ile/||/<> İYONLAŞMA ENERJİSİ

( Bağlanma çekirdeği ayırma, iyonlaşma elektron koparma enerjisidir. )

( Formül: BE/A ~ 8 MeV İLE IE ~ eV )

- BAĞLANTI ile/||/<> CROSSİNG OVER

( Bağlantı birlikte kalıtım İLE crossing over karışım. )

( Formül: Bağlı İLE rekombinant )

- BAHS ve NAZAR

( Araştırma. VE Kuramsal bakış. )

( ... VE Herhangi bir olgu ve olayın kurucu[mukavvim] unsurlarını teşhîs; aralarındaki nedensel[illiyet] ilişkileri tesîs ve teşhîs ile tesîs'in tümel[küllî] kurallarını belirlemek. )

( DISCUSSION/TOPIC and THEORY/VIEW )

- BAİLAR TWİST ile/||/<> RAY-DUTT TWİST

( Bailar oktahedral→trigonal prizmatik, Ray-Dutt kare düzlem. )

( Formül: Oh→TP İLE SP→TBP )

- BAKIŞIM/SİMETRİ ile/ve/||/<> SÜPER BAKIŞIM/SİMETRİ

- BAKIŞIM/SİMETRİ ile AYAR/GAUGE SİMETRİLERİ

- BAKTERİ İLE ARKE İLE ÖKARYOT ile/||/<> ÜÇ DOMAİN

( Yaşamın üç temel dalı. )

( Formül: 16S rRNA filogeni )

- BAKTERİ SPORU ile/||/<> VEJETATİF BAKTERİ

( Bakteri sporu dayanıklı form İLE vejetatif bakteri aktif çoğalan formdur. Spor aşırı koşullara dirençli İLE vejetatif form normal yaşam döngüsünü sürdürür. Cohn bakteriyel sporları tanımladı İLE Pasteur sporların ısıya dayanıklı olduğunu gösterdi. )

( Ferdinand Cohn tarafından 1876 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1828-1898) (Ülke: Almanya) (Alan: Botanik, Bakteriyoloji) (Önemli katkıları: Bakterileri sınıflandırdı, bakteri sporlarını keşfetti, bakteriyolojinin kurucularından) )

- BAKTERİ ile/||/<> VİRÜS

( Bakteri canlı göze İLE virüs canlı değil )

( Formül: Prokaryot hücre İLE Protein+DNA/RNA )

( Antonie van Leeuwenhoek tarafından 1676 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1632-1723) (Ülke: Hollanda) (Alan: Mikrobiyoloji) (Önemli katkıları: Mikroskopi, bakterilerin keşfi) )

- BALIK ÖLÇÜSÜ[ARCHIMEDES]:
YÜKSEKLİK ve/||/<> UZUNLUK ORANI

( Bir çemberin merkezinin, ötekinin çevresine değmesiyle oluşan balık biçimi. )

( 153.265: 3'ün kareköküne ve eşkenar üçgenin orantısına yakın tam sayı. )

( VESICA PISCIS )

- BALL MİLLİNG İLE SONOCHEMİSTRY İLE TRİBOCHEMİSTRY ile/||/<> MEKANİK KİMYA

( Mekanik kuvvet ile kimyasal reaksiyon. )

( Formül: F → bond breaking )

- BANACH SPACE ile/||/<> HİLBERT SPACE

( Banach norm tam, Hilbert inner product tam. )

( Formül: Norm complete İLE inner product complete )

- BARUT (ÇİN) ile/||/<> MODERN PATLAYICILAR

( Çinliler barutu 9. yüzyılda keşfetti İLE modern patlayıcılar 19. yüzyılda geliştirildi. )

( Tang Hanedanlığı Simyacıları tarafından 850 yılında keşfedildi/formüle edildi. )

- BARYON İLE MEZON İLE HADRON ile/||/<> KUARK BİLEŞİKLERİ

( Kuarklardan oluşan parçacık türleri. )

( Formül: p = uud İLE n = udd )

- BARYONİK MADDE ile/||/<> KARANLIK MADDE

( Baryonik normal %5, karanlık görünmez %27. )

( Formül: Atom İLE WIMP/axion )

- BASINÇ İLE GERİLME İLE YAMULMA ile/||/<> KATI CAD DEFORMASYONLARI

( Malzemelere uygulanan kuvvet türleri ve etkileri. )

( Formül: σ = F/A İLE ε = ΔL/L )

- BASINÇ ile/||/<> SIVI

( Pascal yasası, hidrolik prensip )

( Blaise Pascal tarafından 1647 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1623-1662) (Ülke: Fransa) (Alan: Matematik, Fizik) (Önemli katkıları: Pascal üçgeni, olasılık teorisi) )

- BASINÇ ile/||/<> YOĞUNLUK

( Basınç birim alana düşen kuvvet İLE yoğunluk birim hacimdeki kütledir )

( Formül: P=F/A İLE ρ=m/V )

( Blaise Pascal tarafından 1647 yılında keşfedildi/formüle edildi. )

- BASİS SET ile/||/<> DÜZLEM DALGA

( Basis atom merkezli STO/GTO, düzlem dalga periyodik. )

( Formül: Molekül İLE kristal )

- BASİS ile/||/<> KOORDİNAT SİSTEMİ

( Basis bağımsız span seti, koordinat gösterim sistemi. )

( Formül: Spanning independent İLE representation )

- BASİT FAİZ İLE BİLEŞİK FAİZ İLE ANÜİTE ile/||/<> FAİZ HESAPLAMALARI

( Finansal matematik temelleri. )

( Formül: FV = PV(1+r)^n )

- BASİT FAİZ İLE BİLEŞİK FAİZ İLE SÜREKLİ BİLEŞİK ile/||/<> FAİZ TÜRLERİ

( Farklı faiz hesaplama yöntemleri. )

( Formül: A = Pe^(rt) )

- BASİT FAİZ ile/||/<> BİLEŞİK FAİZ

( Basit sadece anapara, bileşik faizin faizi )

( Formül: A = P(1+rt) İLE A = P(1+r)^t )

- BASİT HARMONİK HAREKET ile/||/<> PERİYODİK HAREKET (İKİLİ KARŞILAŞTIRMA)

( Basit harmonik sinüzoidal, periyodik tekrarlayan harekettir )

( Formül: x=Asin(ωt) )

( Aristoteles tarafından -350 yılında keşfedildi/formüle edildi. (-384--322) (Ülke: Antik Yunan) (Alan: Felsefe, Mantık, Biyoloji) (Önemli katkıları: Mantık, etik, metafizik) )

- BASİT KESİR ile/||/<> BİLEŞİK KESİR

( Basit pay

( Formül: 3/5 İLE 7/4 )

- BASİT SARKAÇ İLE FİZİKSEL SARKAÇ İLE BURULMA SARKACI ile/||/<> SARKAÇ TÜRLERİ

( Farklı salınım sistemleri. )

( Formül: T = 2π√(L/g) )

- BASİT TOPLUM ile/||/<> KARMAŞIK TOPLUM

( Basit toplum eşitlikçi küçük gruplar İLE karmaşık toplum hiyerarşik büyük yapılardır. Basit toplum avcı-toplayıcı İLE karmaşık toplum tarımsal-kentsel toplumdur. Göbeklitepe anıtsal mimari İLE basit toplumda karmaşıklık gösterir. )

- BASKIN/HAKİM GEN ile/ve/<> SAKLI GEN

( Kişinin geni olduğu gibi, dünyanın da geni, insandır. )

( DOMINANT GENE vs./and/<> RECESSIVE GENE )

- BASKIN GEN ile/ve/||/<> ALTGIN GEN

( DOMINANT GENE vs. RECESSIVE GENE )

- BATTERY İLE SUPERCAPACİTOR İLE FUEL CELL İLE FLYWHEEL ile/||/<> ENERJİ DEPOLAMA

( Farklı enerji depolama teknolojileri. )

( Formül: E = ½Iω² (flywheel) )

- BAYES İLE FREQUENTİST İLE LİKELİHOOD ile/||/<> İSTATİSTİK YAKLAŞIMLAR

( Farklı olasılık felsefeleri. )

( Formül: P(θ|D) ∝ P(D|θ)P(θ) )

( Thomas Bayes tarafından 1763 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1701-1761) (Ülke: İngiltere) (Alan: Matematik) (Önemli katkıları: Bayes teoremi, olasılık teorisi) )

- BAYES TEOREMİ ile/||/<> FREKANSÇI YAKLAŞIM

( Bayes önsel bilgi günceller, frekansçı uzun dönem sıklık )

( Formül: P(A|B) = P(B|A)P(A)/P(B) )

( Thomas Bayes tarafından 1763 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1701-1761) (Ülke: İngiltere) (Alan: Matematik) (Önemli katkıları: Bayes teoremi, olasılık teorisi) )

- BAYESİAN STATİSTİCS ile/||/<> FREQUENTİST STATİSTİCS

( Bayesian statistics olasılığı belirsizlik ölçüsü olarak kullanırken İLE frequentist statistics olasılığı uzun dönem frekans olarak görür )

( Formül: Prior distribution )

( Thomas Bayes tarafından 1763 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1701-1761) (Ülke: İngiltere) (Alan: Matematik) (Önemli katkıları: Bayes teoremi, olasılık teorisi) )

- BAYESYEN İLE FREKANSİST ile/||/<> İSTATİSTİK YAKLAŞIMLAR

( Olasılığın iki farklı yorumu ve uygulaması. )

( Formül: P(A|B) = P(B|A)P(A)/P(B) )

( Thomas Bayes tarafından 1763 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1701-1761) (Ülke: İngiltere) (Alan: Matematik) (Önemli katkıları: Bayes teoremi, olasılık teorisi) )

- BAZI BİLGİLER YA DA KENDİMİZLE İLGİLİ (BAZI) BİLGİLER:
(")ÖVÜNMEK İÇİN(") ile/ve/değil/||/<>/< BİLİNMESİ VE FARKINDA OLUNMASI İÇİN

- BB84 İLE E91 İLE B92 ile/||/<> KUANTUM KRİPTOGRAFİ

( Kuantum mekanikli güvenlik. )

( Formül: |0⟩ İLE |1⟩ İLE |+⟩ İLE |-⟩ )

- BEC İLE FERMİ GAS İLE RYDBERG ile/||/<> ULTRA SOĞUK ATOMLAR

( Mutlak sıfır yakını atom fiziği. )

( Formül: Tc = 2πℏ²n^(2/3)/mkB )

- BECKMANN DÜZENLENMESİ ile/||/<> SCHMİDT REAKSİYONU

( Beckmann oksim→amit, Schmidt azid→amin. )

( Formül: NOH İLE HN₃ )

- BEER YASASI -ile

( Işının, madde tarafından soğurulması ile ilgili temel bir eşitlik. [A=abc; a=soğurganlık, b=hücre kalınlığı, c=derişim] )

- BEHAVİORAL GENETİCS ile/||/<> CLASSİCAL BEHAVİOR ANALYSİS

( Behavioral genetics davranışın genetik temellerini incelerken İLE classical behavior analysis davranışın çevresel nedenlerini inceler )

( Formül: Behavioral trait inheritance )

- BEHÇET GÖZ TUTULUMU ile/||/<> BEHÇET VASKÜLER TUTULUM

( Göz tutulumu görme kaybına yol açar İLE vasküler tutulum organ infarktına neden olur. Göz tutulumu üveit şeklinde İLE vasküler tutulum tromboz ve anevrizma şeklinde görülür. İkisi de majör morbidite nedeni İLE hızlı tedavi gerektirir. )

( Hulusi Behçet tarafından 1937 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1889-1948) (Ülke: Türkiye) (Alan: Dermatoloji, İmmünoloji) (Önemli katkıları: Behçet hastalığını 1937 yılında tanımladı. Üçlü semptom kompleksini (ağız yaraları, genital yaralar, göz iltihabı) bir hastalık olarak ortaya koydu. İsmini taşıyan ilk Türk doktor.) )

- BEHÇET HASTALIĞI ile/||/<> BAĞIŞIKLIK(OTOİMMÜN) HASTALIĞI

( Behçet hastalığı kronik inflamatuvar bir hastalık İLE otoimmün hastalık bağışıklık sisteminin kendi dokularına saldırmasıdır. Behçet multisistemik vaskülit İLE tipik otoimmün hastalıklar organ spesifik olabilir. İkisi de immün sistem bozukluğu İLE Behçet nötrофil aktivasyonu ile karakterizedir. )

( Hulusi Behçet tarafından 1937 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1889-1948) (Ülke: Türkiye) (Alan: Dermatoloji, İmmünoloji) (Önemli katkıları: Behçet hastalığını 1937 yılında tanımladı. Üçlü semptom kompleksini (ağız yaraları, genital yaralar, göz iltihabı) bir hastalık olarak ortaya koydu. İsmini taşıyan ilk Türk doktor.) )

- BEHÇET HASTALIĞI ile/||/<> ROMATOİD ARTRİT

( Behçet hastalığı damar iltihabı İLE romatoid artrit eklem iltihabıdır. Behçet mukoza ve damar tutulumu İLE romatoid artrit sinovyal eklem tutulumu gösterir. İkisi de kronik inflamatuvar İLE farklı organ hedefleri vardır. )

( Hulusi Behçet tarafından 1937 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1889-1948) (Ülke: Türkiye) (Alan: Dermatoloji, İmmünoloji) (Önemli katkıları: Behçet hastalığını 1937 yılında tanımladı. Üçlü semptom kompleksini (ağız yaraları, genital yaralar, göz iltihabı) bir hastalık olarak ortaya koydu. İsmini taşıyan ilk Türk doktor.) )

- BEHÇET HASTALIĞI ile/||/<> SİSTEMİK LUPUS ERİTEMATOZUS

( Behçet hastalığı vaskülit tabanlı İLE lupus multiorgan otoimmün hastalıktır. Behçet nötrofil baskın İLE lupus lenfosit ve antikor baskındır. İkisi de sistemik inflamasyon İLE farklı immün mekanizmalar kullanır. )

( Hulusi Behçet tarafından 1937 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1889-1948) (Ülke: Türkiye) (Alan: Dermatoloji, İmmünoloji) (Önemli katkıları: Behçet hastalığını 1937 yılında tanımladı. Üçlü semptom kompleksini (ağız yaraları, genital yaralar, göz iltihabı) bir hastalık olarak ortaya koydu. İsmini taşıyan ilk Türk doktor.) )

- BEHÇET PULMONER ARTER ANEVRİZMASI ile/||/<> ATEROSKLEROTİK ANEVRİZMA

( Behçet anevrizması inflamatuvar İLE aterosklerotik anevrizma dejeneratiftir. Behçet anevrizması pulmoner arter tutar İLE aterosklerotik aorta ve periferik arterleri tutar. Behçet anevrizması rüptür riski yüksek İLE immünsüpresif tedavi gerektirir. )

( Hulusi Behçet tarafından 1937 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1889-1948) (Ülke: Türkiye) (Alan: Dermatoloji, İmmünoloji) (Önemli katkıları: Behçet hastalığını 1937 yılında tanımladı. Üçlü semptom kompleksini (ağız yaraları, genital yaralar, göz iltihabı) bir hastalık olarak ortaya koydu. İsmini taşıyan ilk Türk doktor.) )

- BEHÇET TROMBOFLEBİTİ ile/||/<> DERİN VEN TROMBOZU

( Behçet tromboflebiti inflamatuvar İLE derin ven trombozu hiperkoagülabilite kaynaklıdır. Behçet damar duvarı iltihabı ile tromboz İLE klasik DVT durgun kan akımından oluşur. Behçet tedavisi immünsüpresyon İLE DVT tedavisi antikoagülasyondur. )

( Hulusi Behçet tarafından 1937 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1889-1948) (Ülke: Türkiye) (Alan: Dermatoloji, İmmünoloji) (Önemli katkıları: Behçet hastalığını 1937 yılında tanımladı. Üçlü semptom kompleksini (ağız yaraları, genital yaralar, göz iltihabı) bir hastalık olarak ortaya koydu. İsmini taşıyan ilk Türk doktor.) )

- BEHÇET ÜVEİTİ ile/||/<> İNFEKSİYÖZ ÜVEİT

( Behçet üveiti otoinflamatuvar İLE infeksiyöz üveit mikroorganizma kaynaklıdır. Behçet üveiti tekrarlayıcı ve iki göz İLE infeksiyöz üveit genellikle tek taraflıdır. Behçet üveiti panuveitis şeklinde İLE posterior segment tutulumu gösterir. )

( Hulusi Behçet tarafından 1937 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1889-1948) (Ülke: Türkiye) (Alan: Dermatoloji, İmmünoloji) (Önemli katkıları: Behçet hastalığını 1937 yılında tanımladı. Üçlü semptom kompleksini (ağız yaraları, genital yaralar, göz iltihabı) bir hastalık olarak ortaya koydu. İsmini taşıyan ilk Türk doktor.) )

- BEHÇET VASKÜLİTİ ile/||/<> TAKAYASU ARTERİTİ

( Behçet hem arter hem ven tutar İLE Takayasu sadece büyük arter tutar. Behçet venöz tromboz yapar İLE Takayasu arteriyel stenoza yol açar. İkisi de vaskülit İLE farklı damar tipleri ve boyutları etkiler. )

( Hulusi Behçet tarafından 1937 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1889-1948) (Ülke: Türkiye) (Alan: Dermatoloji, İmmünoloji) (Önemli katkıları: Behçet hastalığını 1937 yılında tanımladı. Üçlü semptom kompleksini (ağız yaraları, genital yaralar, göz iltihabı) bir hastalık olarak ortaya koydu. İsmini taşıyan ilk Türk doktor.) )

- BEHER İLE BALON İLE BÜRET İLE PİPET ile/||/<> LABORATUVAR CAM MALZEMELERİ

( Temel lab ekipmanları. )

( Formül: ±0.05 mL (büret) )

- BELİRLİ BİR YERDELİK ile/ve/||/<>/> SIRALILIK

- BELİRLİ İNTEGRAL ile/||/<> BELİRSİZ İNTEGRAL

( Belirli sınırlı alan, belirsiz işlev ailesidir )

( Formül: ∫ᵃᵇf(x)dx İLE ∫f(x)dx+C )

- BELİRSİZLİK İLKESİ ile/||/<> TAMAMLAYICILIK İLKESİ

( Belirsizlik konum-momentum kesinliğini sınırlar, tamamlayıcılık dalga-parçacık ikiliğini açıklar )

( Formül: ΔxΔp ≥ ℏ/2\nΔEΔt ≥ ℏ/2 )

( Werner Heisenberg tarafından 1927 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1901-1976) (Ülke: Almanya) (Alan: Fizik) (Önemli katkıları: Belirsizlik ilkesi, kuantum mekaniği) (Nobel: 1932) )

- BELL İLE CHSH İLE GHZ ile/||/<> KUANTUM EŞİTSİZLİKLERİ

( Yerel gerçekçiliği test eden eşitsizlikler. )

( Formül: S ≤ 2 (klasik) İLE S ≤ 2√2 (kuantum) )

- BELOUSOV-ZHABOTİNSKY İLE OREGONATOR İLE BRUSSELATOR ile/||/<> KİMYASAL OSİLATÖRLER

( Periyodik kimyasal reaksiyonlar. )

( Formül: A → X İLE 2X+Y → 3X )

- BENT BAĞI ile/||/<> BANANA BAĞI

( Bent gergin halka siklopropan, banana çoklu bağ. )

( Formül: Walsh İLE Pauling )

- BENZEN ile/||/<> HALKA

( Benzen halka yapısı İLE Kekulé yapısı )

( August Kekulé tarafından 1865 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1829-1896) (Ülke: Almanya) (Alan: Kimya) (Önemli katkıları: Benzen halka yapısı) )

- BENZOİD AROMATİKLİK ile/||/<> NON-BENZOİD AROMATİKLİK

( Benzoid aromatiklik benzene benzeri halka yapısıyken, non-benzoid heteroatomlu halka sistemleridir )

( Formül: Hückel kuralı 4n+2 )

- BEREKETLİ HİLAL ile/||/<> ANADOLU PLATOSU

( Bereketli Hilal tarımın doğuş yeri İLE Anadolu platosu yayılma bölgesidir. Bereketli Hilal vahşi tahıl İLE Anadolu evcilleştirilmiş tahıl içerir. Göbeklitepe Bereketli Hilal'da İLE Neolitik Devrimin merkezi olabilir. )

( V. Gordon Childe tarafından 1936 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1892-1957) (Ülke: Avustralya/İngiltere) (Alan: Arkeoloji) (Önemli katkıları: Neolitik Devrim kavramını ortaya attı, kentsel devrim teorisi, kültürel evrim yaklaşımı) )

- BERGMAN ile/ve/||/<> BORGMAN

( Einstein'in, Amerika'ya giderken yanında olmasını istediği iki matematikçi. )

- BERKOVİCH SPACE ile/||/<> FORMAL SCHEME

( Berkovich space non-archimedean analitik geometriyken İLE formal scheme formsal tamamlanma geometrisidir )

( Formül: Berkovich spectrum )

- BERNOULLİ DENKLEMİ ile/||/<> NAVİER-STOKES

( Bernoulli ideal akışkan enerji, Navier-Stokes viskoz momentum korunumu. )

( Formül: P + ½ρv² + ρgh = sabit )

( Daniel Bernoulli tarafından 1738 yılında keşfedildi/formüle edildi. )

- BERNOULLİ İLE PASCAL İLE ARŞİMET ile/||/<> AKIŞKAN STATİĞİ PRENSİPLERİ

( Sıvıların temel davranış ilkeleri. )

( Formül: P + ½ρv² + ρgh = sabit )

( Daniel Bernoulli tarafından 1738 yılında keşfedildi/formüle edildi. )

- BERNOULLİ İLE VENTURİ İLE PİTOT ile/||/<> AKIŞ DİNAMİĞİ

( Akışkan hareket yasaları. )

( Formül: P + ½ρv² + ρgh = sabit )

( Daniel Bernoulli tarafından 1738 yılında keşfedildi/formüle edildi. )

- BERNOULLİ İLKESİ ile/||/<> PASCAL İLKESİ

( Bernoulli enerji korunumu, Pascal basınç iletimi )

( Formül: P + ½ρv² + ρgh = sabit İLE P₁ = P₂ )

( Daniel Bernoulli tarafından 1738 yılında keşfedildi/formüle edildi. )

- BERNOULLİ ile/||/<> İLKESİ

( Akışkan dinamiği, Bernoulli denklemi )

( Daniel Bernoulli tarafından 1738 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1700-1782) (Ülke: İsviçre) (Alan: Matematik, Fizik) (Önemli katkıları: Bernoulli prensibi, akışkanlar mekaniği) )

- BERRY FAZI ile/||/<> DİNAMİK FAZ

( Berry fazı adiabatik evrimdeki geometrik fazyken İLE dinamik faz zamana bağlı enerji fazıdır )

( Formül: γ = i∮⟨n|∇_R|n⟩⋅dR )

- BERRY PARADOKSU ile/||/<> TANIMLAMA PARADOKSU

( Berry paradoksu "on iki sözcükten az ile tanımlanamayan en küçük sayı" İLE tanımlama paradoksu dil ve meta-dil karışımıdır. Berry paradoksu kendini tanımlarken çelişki yaratır İLE doğal dilin mantıksal sınırlarını gösterir. )

( G. G. Berry tarafından 1906 yılında keşfedildi/formüle edildi. )

- BERRY PSEUDOROTATİON ile/||/<> TURNSTİLE ROTASYON

( Berry TBP eksenel-ekvatoryal, turnstile tetrahedral. )

( Formül: 120° İLE 60° dönüş )

- BESİN ZİNCİRİ ile/||/<> BESİN AĞI

( Zincir tek yol, ağ çoklu beslenme ilişkisidir )

( Formül: Doğrusal İLE karmaşık )

- BESSEL FONKSİYONU ile/||/<> LEGENDRE POLİNOMU

( Bessel silindirik simetri J_n, Legendre küresel P_l. )

( Formül: J_n(kr) İLE P_l(cosθ) )

- BEYAZ CÜCE ile/||/<> KIRMIZI DEV

( Beyaz cüce küçük sıcak yoğun İLE kırmızı dev büyük soğuk seyrek )

( Formül: M < 1.4 M☉ (Chandrasekhar limiti) )

- BEYİN İLE OMURİLİK İLE KALP İLE KARACİĞER İLE BÖBREK İLE AKCİĞER İLE PANKREAS ile/||/<> HAYATİ ORGANLAR

( İnsan vücudundaki yedi temel yaşamsal organ ve işlevleri. )

( Formül: GFR = 120 mL/dk )

- BFGS ile/||/<> NEWTON-RAPHSON

( BFGS quasi-Newton yaklaşık, N-R tam Hessian. )

( Formül: Yaklaşık İLE kesin )

( Isaac Newton tarafından 1687 yılında keşfedildi/formüle edildi. )

- BFS İLE DFS İLE DİJKSTRA ile/||/<> GRAF ALGORİTMALARI

( Temel graf arama ve yol bulma algoritmaları. )

( Formül: O(V+E) İLE O(V+E) İLE O(ElogV) )

- BIAS İLE EXPLAINABILITY ile/||/<> PRIVACY ile/||/<> AI GÜVENİLİRLİĞİ

( Yapay zeka sistemlerinin etik boyutları. )

( Formül: Fairness metrics )

- BİAS ile/||/<> VARİANCE

( Bias E[θ̂]-θ sistematik hata İLE variance E[(θ̂-E[θ̂])²]. )

( Formül: Systematic error İLE random error )

- BİÇİMSEL SİSTEM ile/||/<> DOĞAL DİL MANTIĞI

( Biçimsel sistem aksiyom ve kurallarla tanımlı İLE doğal dil mantığı sezgisel anlayışa dayanır. Biçimsel sistem kesin ve belirsizliksiz İLE doğal dil belirsizlik içerebilir. Biçimsel sistem matematiksel İLE doğal dil günlük konuşmada kullanılır. )

( David Hilbert tarafından 1900 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1862-1943) (Ülke: Almanya) (Alan: Matematik) (Önemli katkıları: Hilbert uzayı, 23 problem) )

- BİÇİMSELCİLİK ile/||/<> SEZGİCİLİK

( Biçimselcilik matematiği biçimsel sistem oyunu İLE sezgicilik matematiği zihinsel inşa olarak görür. Biçimselcilik Hilbert programı İLE sezgicilik Brouwer yaklaşımıdır. Biçimselcilik semboller İLE sezgicilik yapılandırmacı kanıtlar ister. )

( David Hilbert tarafından 1900 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1862-1943) (Ülke: Almanya) (Alan: Matematik) (Önemli katkıları: Hilbert uzayı, 23 problem) )

- BİFURKASYON ile/||/<> FAZ GEÇİŞİ

( Bifurkasyon dinamik değişim İLE faz geçişi termodinamik. )

( Formül: Period doubling İLE 1./2. derece )

- BİG BANG ile/||/<> STEADY STATE

( Big Bang genişleyen sıcak başlangıç İLE steady state sürekli yaratım. )

( Formül: CMB kanıt İLE reddedildi )

- BİLGİ KAYBI PARADOKSU ile/||/<> KUANTUM BELİRLİLİK

( Bilgi kaybı paradoksu kara delik bilgiyi yok eder mi İLE kuantum belirlilik bilgi korunmalıdır der. Hawking başta bilgi kaybolur İLE sonra bilgi korunur dedi. Paradoks kuantum mekaniği İLE genel görelilik çelişkisidir. )

( Stephen Hawking tarafından 1976 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1942-2018) (Ülke: İngiltere) (Alan: Fizik, Kozmoloji) (Önemli katkıları: Hawking ışıması, kara delik termodinamiği, tekillik teoremleri, kuantum kozmoloji) )

- BİLGİ ile/||/<> KURAMSİ

( Bilgi kuramınin temelleri )

( Claude Shannon tarafından 1948 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1916-2001) (Ülke: ABD) (Alan: Matematik, Elektronik) (Önemli katkıları: Bilgi teorisi, dijital devre tasarımı) )

- BİLGİ =/||/<> NE YAPMAYABİLECEĞİNİN BİLGİSİ

- BİLGİDE/BİLİMDE/BİLİMSELLİKTE,
DÜŞÜNCEDE/UYGULAMADA/YAŞAMDA:
DOĞRULANABİLİRLİK ile/ve/değil/||/<>/< YANLIŞLANABİLİRLİK

( Karl Popper )

- BİLGİDE:
TÜMELLİK ile/ve/||/<> KESİNLİK ile/ve/||/<> ZORUNLULUK

- BİLGİLERİ/DEĞERLERİ:
KAYIP (ETMEK) ile/değil/yerine/>< KAYIT (ETMEK)

- BİLGİTEY(LİSE) ile/ve/<>/> BİLİMTEY(ÜNİVERSİTE)

- BİLİM:
(1543) ve/||/<>/> 1834/1870 ve/||/<>/> 1924 - 1930 arasında

- BİLİM:
BİLİNMEYENDEN, BİLİNEBİLECEK OLANA YAPILAN YOLCULUK değil BİLİNENDEN, BİLİNMEYENE YAPILAN YOLCULUK

- B/İLİM ve/<> KÜLTÜR COŞKUSU

( WISSENSCHAFT und/<> BILDUNG )

- BİLİM/KİŞİ/İNSAN:
EŞİKLER ve/||/<> ARALIK

- BİLİM MERKEZLİ TASNİF ile HİKMET MERKEZLİ TASNİF

- BİLİM TARİHİ ile/ve DÜŞÜNCE TARİHİ

( HISTORY OF SCIENCE vs. HISTORY OF IDEA/THOUGHT )

- BİLİM TARİHİ ile/ve DÜŞÜNCE TARİHİ

( HISTORY OF SCIENCE vs. HISTORY OF IDEA/THOUGHT )

- BİLİM TARİHİ'NDE:
J.J SÉDILLOT ve/||/<> L.A SÉDILLOT

( Baba. VE/||/<> Oğul. )

( "Fuat Sezgin ile Bilim Tarihi Üzerine" yazısını okumak için burayı tıklayınız... )

- BİLİM TERİMİ/KAVRAMINDA:
1924 ve/<>/< 1837

( Kuvantum kuramının ortaya çıkmasıyla, artık, bilim, önü açık, önceden kestirilemeyen bir düşünme tarzı olarak görülmeye başlamıştır. [Burada, büyük oranda, kast edilen, doğa bilimleri, özellikle de fiziktir.] VE/<>/< "Deneysel Bilimlerin Tarihi"(Bilimsel History of Experimental Science) [William Whewels] kitabının yayımlanmasıyla, science[bugünkü anlamdaki bilim] terimi, tarihsel gelişimi de dikkate alınarak artık ayrı bir bilme yöntemi, tarzı olarak tanımlanmış ve kullanılmaya başlanmıştır. )

- BİLİM ile/ve AÇIKLAMA

( vs./and/||/<> EXPLANATION )

- BİLİM ile AKSİYOMATİK ZEMİN

- BİLİM ile/ve BİLİM FELSEFESİ

- BİLİM ve/||/<>/> BİLİMİN BİLİMİ

( )

- BİLİM ile/değil/yerine BİLİMSEL BİLGİ

- BİLİM ile/ve/||/<> BİRİKİM

- BİLİM ile/değil DOĞA FELSEFESİ

- BİLİM ile/ve/değil FELSEFE-BİLİM

- BİLİM ile/ve GEÇERLİLİK

( vs./and/||/<>/and VALIDITY )

- BİLİM ile/ve GELENEK

- BİLİM ile/ve/değil KABUL GÖRMÜŞ BİLİM

- BİLİM ile/ve KÜLTÜR

- BİLİM ve/=/> ÖNGÖRÜ

( and FORECAST )

- BİLİM ile/ve/||/<> SANAT ile/ve/||/<> FELSEFE

( İnsan olmayan her şeyden söz eder. İLE/VE/||/<> İnsanı anlatır. İLE/VE/||/<> Kişinin varoluşunu anlatır. )

( Varolan. İLE/VE/||/<> Var olması gereken. İLE/VE/||/<> Hayal ettiğini/n gerçekleştir(il)me(si). )

( Herhangi bir işi: Bilimsellikle başlat, sanatsallıkla destekle, felsefeyle tamamla! )

( Sanatın özü, içsel bir deneyimi iletebilmek için dış formları kullanmaktır. )

( Sanatı olmayan millet, her zaman dilencidir. )

( Sanat: Mekânı/zamanı iyi kullanmak. | Görüp göstermek. )

( Birleştirmek/birlikte tutmak gerekiyor. )

( MİFTÂHÜ'S-SAÂDE ve MİSBÂHÜ'S-SİYÂDE )

( FELSEFE: Aklı kullanma sanatı. )

( The essence of art is to use the outer form to convey an inner experience. )

( Sanat, dekoltedir. )

( Sanatın yolu, sanattır. )

( SANAT: Ben'in, yaratıcı gücünü keşfetmek. )

( Sanat, bir şeyi, başka bir şey olarak görme çabasıdır. | Başka bir şey olma olanağı tanımaktır. )

( Felsefe, kimsenin, itibar edip etmemesine, itibar etmeyendir/etmemektir. )

( Felsefe, olan ile olması gereken arasındaki kavramsal düzendir. )

( Felsefe, düşüncenin merdiveni ve mirâcıdır. )

( Felsefe, ekinin/kültürün bilincine varmaktır. )

( ya, ya da[0 / I] İLE/VE/||/<> hem, hem de İLE/VE/||/<> hem, hem de | ne, ne de )

( "Öğrenilmiş sanat" olmaz! )

( Felsefenin en büyük özelliği, hakikat dışındaki herşeyden uzak tutabilmesidir. )

( Felsefe, üçlülük üzerinedir/üzerindendir. )

( Felsefe, mantık bilimidir. )

( FELSEFE = MUHABBET'ÜL/İSÂR'ÜL HİKMET )

( BİLİM~FELSEFE~SANAT )

( PHILO SOPHOS:
BİLGELİĞİ SEVMEK değil TANRI'YI SEVMEK )

( Her şeyi kaybetmiş sayılmayız. Her şeyi gösteren müziğimizi/sanatımızı kaybetmediğimiz sürece... )

( Verinin/bilinin/bilginin iyileşmesi/iyileştirilmesi/geliştirilmesi. İLE/VE/||/<> Zekânın iyileşmesi/iyileştirilmesi/geliştirilmesi. İLE/VE/||/<> Aklın iyileşmesi/iyileştirilmesi/geliştirilmesi. )

( SCIENCE vs./and/||/<> PHILOSOPHY vs./and/||/<> ART )

- BİLİM ile/ve/||/<> TARİH

( BİLİM TARİHİ KILAVUZU - NOBEL YAY. )

( http://bilimtarihi.org )

( Tanrının yapıp etmelerini inceler. İLE/VE/||/<> Kişinin yapıp etmelerini inceler. )

( Türleri inceler. İLE/VE/||/<> Kişileri konuş(tur)ur. )

- BİLİM ile/ve TEEMMÜL

- BİLİM ve/||/<>/< TÜMEVARIM

( SCIENCE and/||/<>/< INDUCTION )

- BİLİM ile/ve YORUMBİLİM/HERMENEUTİK

- BİLİMBİREYİ BENZETMELERİNDE:
"KARINCA" ile/ve "ÖRÜMCEK" ile/ve "ARI"

( Toplar ve istif eder. / Bazı bilimkişileri için geçerlidir. İLE/VE Örer ve bekler. / Bazı bilimkişileri, kurgular ve bekler. İLE/VE Toplar, özümser ve sunar. / Bazı bilimkişileri, olguları toplar, kuram içinde üretir ve sunar. )

( FRANCIS BACON - NOVUM ORGANON )

- BİLİMBİREYİ ile/ve/değil/yerine DOĞA FİLOZOFU

( Bugünkü anlamda "Bilim" sözcüğünün kullanımı ilk kez ancak 1837 civarında kullanılmaya başlanmıştır. Dolayısıyla 1837 öncesi uğraşlara "doğa felsefesi" ve bu alanda çalışma yapanlara "bilimkişisi" değil "doğa filozofu" tanımı kullanılmaktadır. )

( Âlimin ölümü, âlemin ölümü gibidir. )

( ... ile/ve/değil PERİPATETİK | MEŞŞAİ )

( Görüşmelerimiz sırasında, ... tutarlı bir biçimde, "bilgi kişisi" sözcüklerini kullanıyor ya da bu kavrama göndermeler yapıyordu. Ama bununla ne demek istediğini hiç açıklamamıştı. Bunu, ona sordum.

"Bilgi kişisi, öğrenimin zorluklarına katlanmayı göze almış kişidir," diye yanıtladı. "Acele etmeden, bocalamadan, erk ve bilgi gizlerinin sökülmesi, çözülmesi yolunda, gidebileceği son aşamaya varmış olan bir kişidir."

"Her isteyen, bilgi kişisi olabilir mi?"

"Hayır, herkes olamaz."

"Bilgi kişisi olmak için insan ne yapmalıdır öyleyse?"

"Dört doğal düşmanına meydan okuyup onları yenmelidir."

"O dört düşmanını yenen bir kişi, bilgi kişisi olur mu?"

"Evet. Ancak, dört düşmanının her birini yenebilen kişiye, 'bilgi kişisi' denir."

"Bu düşmanları yenen herkes, 'bilgi kişisi' olur mu?"

"Hepsini yenen herkes, 'bilgi kişisi' olur."

"Bu düşmanlarla savaşıma geçmeden önce, yapılması gereken başka şeyler yok mudur?"

"Yoktur. Her isteyen, bilgi kişisi, olmayı deneyebilir ama çok azı gerçekten başarır bu işi -doğal bir şey bu-. Bilgi kişisi olma yolunda karşılaşılan düşmanlar, gerçekten korkunç şeylerdir; çoğu kişi, yenik düşer onlara."

"Nasıl düşmanlar bunlar, ... ?

Düşmanlar konusunda konuşmak istemedi. Bu konuyu anlamam için daha çok zaman olduğunu söyledi. Sözü değiştirmemek amacıyla benim bir bilgi kişisi olup olamayacağımı sordum. Bunu kimsenin kestiremeyeceğini bildirdi. Ama bir bilgi kişisi olup olamayacağımı gösteren herhangi bir ipucu bulunup bulunmadığını ısrarla sorunca, bunun, o dört düşmanla savaşımımın sonucuna bağlı olduğunu -onları yenebiliyor muyum yoksa onlara yeniliyor muyum- ama o savaşımın sonucunu şimdiden bilmesinin olanaksızlığını belirtti.

"Savaşımın sonucunu görebilmek için büyü yapmak ya da fala bakmak olanaklı mıdır?" diye sordum. Hiçkimsenin, ne araç kullanırsa kullansın, bu savaşımın sonucunu önceden bilemeyeceğini, kesin bir dille anlattı. Neden olarak da bilgi kişisi olmanın, geçici bir şey olduğunu gösterdi. Bu noktayı açıklamasını istediğimde, yanıtı şöyle oldu:

"Bilgi kişisi olmak sürekli değildir! Bir kişi, tam olarak bilgi insanı olamaz. Ancak, çok kısa bir an için olunuverir. Dört düşmanı yendikten sonra!"

"Söylesene, nasıl düşmanlar bunlar?"

Yanıt vermedi. Yine üsteledim ama konuyu değiştirdi ve başka şeyler anlatmaya başladı.

 

( Ertesi gün... )

 

Gitmeye hazırlanıyorken, birden, bilgi kişinin düşmanlarını yine sormak geldi içimden. Uzun süre uzakta kalacağımı, söyleyeceklerini yazarsam, bu konuları düşünme fırsatını bulabileceğimi anlatarak onu ikna etmeye çalıştım.

Bir süre, ikircikli, bekledi; sonra konuşmaya başladı:

"Bir kişi, öğrenmeye başlayınca, amaçlarının neler olduğunu kesin olarak bilmez. Başka bir niyeti vardır, amaçları belirgin değildir. Hiçbir zaman gerçekleşemeyecek ödüller ummaktadır. Çünkü, öğrenmenin "zorluklarını" bilmiyordur henüz."

"Yavaş yavaş öğrenmeye başlar -önceleri azar azar, sonra da büyük parçalar halinde-. Çok geçmeden, düşünceleri çatışır. Öğrendiği şey, umduğu, düşlediği gibi çıkmamıştır; bu durum, onu korkutur. Öğrenim, hiç de beklendiği gibi olmamıştır. Öğreniminin her adımı, yepyeni görevler yükler kişiye; kişinin korkuları, acımasızca birikir, baş kaldırır. Bir savaş alanına döner yaşamı.

"İşte, doğal düşmanların birincisiyle böyle karşılaşılır: Korkuyla! Yenmesi güç, hain, korkunç bir düşmandır korku. Tüm yol boyunca saklanır, ummadığın yerlerde, sinsi sinsi bekler seni. Eğer, onu karşında gördüğün zaman, kaçmaya başlarsan, unut artık bilgiye ulaşmayı."

"Korkup kaçan kişiye ne olur?"

"Bir şey olmaz. Ama öğrenemez bir daha. Korkusunu göğüslemesi, korkusuna karşın, öğrenme yolunda, bir adım daha ilerlemeyi göze alması gerekir. Bir adım daha, bir adım daha. Korkuyla dolmalı... Evet! Ama korksa da ilerlemeyi sürdürmeli, durmamalı! Bu işin yöntemi böyledir! Bu birinci düşmanın, pes edeceği bir an gelecektir. Kişiye, güven gelir. Niyeti daha da güçlenir. Öğrenmeyi, öyle korkutucu bir şey gibi görmez artık."

"Bu sevinçli an gelince, birinci doğal düşmanını yendiğini çok iyi bilir kişi."

"Hemen mi olur bu, yoksa, azar azar mı?

"Azar azar olur ama korkusunun kaybolması çabuk olur. Birdenbire olur."

"Ama yeni bir şeyler gelirse başına, yine korkmaz mı kişi?"

"Hayır. Korkusunu, bir kez yitirmeyegörsün. Kişi, artık yaşamında korku nedir bilmez. Korkunun yerini, zihin berraklığı alır -korkuyu silen bir zihin berraklığı-. Artık, o kişi, ne istediğini biliyordur; o isteklerini nasıl doyuracağını da biliyordur. Yeni öğrenimleri kazanmak için adımlarını nasıl atması gerektiğini sezer; her şey apaçık çıkmıştır ortaya. Artık, hiçbir şey saklı değildir bu kişiden."

"Bu da, ikinci düşmanın karşısına çıkarır onu: Berraklık! Ulaşılması, o denli zor olan zihin berraklığı, korkuyu kovar ama kör eder insanı aynı zamanda."

"Kişinin, kendinden kuşku duymasına yol açar, istediği şeyi yapabileceği inancını verir ona. Çünkü, o kişi, artık, herşeyi apaçık görebilmektedir. Berraklığın yüreklendirdiği kişi, bir türlü durmak bilmez. Ama büyük bir hata yapmaktadır. Bu işin, bir eksik yanı vardır. Kişi, kendini bu sözde erke bırakırsa, ikinci düşmanına boyun eğmiş sayılır. Ve öğrenme diye bir şey kalmaz. Sabırlı olması gereken yerde aceleci olacak ya da acele edilmesi gereken yerde sabırlı olmayı yeğleyecektir. Zaman gelecek, artık, yeni bir şey öğrenme yetisini yitirecektir."

"Bu tür bir yenilgiye uğrayan kişiye ne olur? Ölür mü?"

"Hayır, ölmez. İkinci düşmanı, bu kişinin, bir bilgi insanı olma çabasını kösteklemiştir; artık, bu kişi, bilgi insanı olmayı istemek yerine, devingen, kıvrak bir savaşçı olmayı yeğleyebilir. Ya da soytarı olmayı. Ne var ki, kendine pek pahalıya mal olan o berraklık, hiçbir zaman karanlığa ve korkuya dönüşmeyecektir. Yaşam boyunca, her şeyi açıkça görecektir ama yeni bir şey öğrenemeyecektir, öğrenme özlemi çekmeyecektir."

"Ama yenilmemek için yapabileceği bir şey yok mudur?"

"Korkuyu nasıl aşmışsa yine öyle yapmalıdır. Berraklığa, meydan okumalıdır. Elde ettiği berraklığı, önünü daha iyi görüp yeni adımlarını ona göre atmak için kullanmalıdır. En önemlisi de, berraklığının, bir yanlışlık sonucu ortaya çıktığını düşünmelidir. Ve öyle bir an gelecektir ki, bu berraklığın, gözleri önündeki bir noktadan başka bir şey olmadığını anlayacaktır. Böylece, ikinci düşmanını da yenmiş olacaktır. Artık, hiçbir şeyin, ona zarar veremeyeceği bir yere ulaşacaktır. Bu, bir hata olmayacaktır. Bu, gerçek bir erk(güç) olacaktır."

"Bu yere ulaşınca, ardından koştuğu erke, sonunda kavuştuğunu bilecektir. Ne isterse yapar artık bu erkle. Dostu, onun buyruğundadır artık. Ne isterse, yasa odur. Çevresinde ne varsa görmektedir. Ne var ki, üçüncü düşman dikiliverir karşısına: Erk!

"Düşmanların en güçlüsüdür erk. En doğal şey, ona boyun eğmektir. Öyle ya... O kişinin buyruğunda değil midir erk!? Buyurur; kimi sakıncaları göze ala ala, kendi yasalarını, kendi yapar. Çünkü, buyruk ondadır."

"Bu durumdaki biri, yaklaşmakta olan üçüncü düşmanın, pek farkına varmaz. Bir bakmışsın, birdenbire, haberi bile olmadan yitivermiş savaşımı. Düşmanı, onu, kıyıcı, tutarsız bir adam haline getirivermiş..."

"Erkini yitirir mi?"

"Hayır, berraklığını da erkini de hiçbir zaman yitirmez."

"Bilgi kişinindan farkı nedir, öyleyse?"

"Kendi erkine yenilen bir kişi, onu, doğru dürüst yönlendiremeden ölür gider. Yazgısının üstüne, yük gibi biner erki. Böyle biri, kendini yönetemez ve bilmez erkini, ne zaman ya da nasıl kullanması gerektiğini."

"Bu düşmanlardan birine yenilirsen, bu kesin bir yenilgi mi demektir?"

"Evet, kesin yenilgi olur bu. Bu düşmanlardan biri, insanı yenmeyegörsün, artık yapılabilecek bir şey kalmaz."

"Örneğin, erke yenilen bir kişi, yanlışını görerek, durumu düzeltebilir mi?"

"Düzeltemez. Bir kere yenilmeyegörsün, işi bitmiştir artık."

"Ya geçiciyse erke aldanması; ya erki teperse zamanında?"

"Savaşım sürüyor sayılır o durumda. Hâlâ 'bilgi insanı' olmaya çalışıyor demektir bu. Artık, hiç çabalamıyorsa, kendini koyuverirse yenilmiş olur bu kişi ancak."

"Ama bir insan yıllarca korkuya yenik düşebilir ve sonunda korkusunu yenebilir."

"Hayır, doğru değildir bu. Korkuya kapılırsan, korkuyu yenemezsin; çünkü, öğrenmekten ürküyorsundur, öğrenmek için çaba göstermiyorsundur. Ama korkusunun içinde yıllar boyunca sürdürürse öğrenme çabasını, ola ki, korkusunu yenebilir. Çünkü, kendini, korkuya tümüyle bırakmamıştır."

"Üçüncü düşmanı nasıl yeneriz?"

"Ona karşı çıkarak. Bile bile... Kendimizin olmadığını kavrayarak. Tüm öğrendiklerimizi, dikkatle ve inançla kullanarak, sürekli olarak sınırlarımızı zorlamayarak... Kendimizi denetleme durumunda, berraklığın ve erkin, hatalardan da kötü olduğunu görebilirsek, her şeyi denetimimiz altında bulundurduğumuz bir noktaya erişebiliriz. İşte, o noktada, erkimizi nasıl ve ne zaman kullanabileceğimizi biliriz. Üçüncü düşmanı böylece yenmiş oluruz."

"Bu da kişiyi, öğrenim yolculuğunun sonuna getirir. Bir de ne görürsün! Sonuncu düşman, karşına dikilmiş durmaktadır: Yaşlılık! Düşmanların en acımasızıdır bu. Hiçbir zaman, tümüyle yenemeyeceğimiz bir düşman... Sürekli olarak savaşıp uzak tutmaya çalışmaktan başka yapılacak bir şey yoktur."

"İşte, bu dönemde, kişi, hiçbir şeyden korkmaz; zihni berraktır, sabırsız değildir -tüm erkleri denetimi altındadır-. Ne var ki, bu dönem, aynı zamanda, boyun eğmeyen bir dinlenme isteğinin ortaya çıktığı bir dönemdir. Bir yere uzanmak, unutmak isteğine bırakırsa kendini; yorulur yorulmaz, sürdürdüğü çabayı bırakırsa, son olanağını kaybetmiş olur. Titrek, yaşlı bir yaratık durumuna sokuverir onu düşmanı. Çekilme arzusu, tüm berraklığını, erkini ve bilgisini bastırır."

"Ama kişi, silkinir de yorgunluğundan sıyrılır, yaşamının gereklerini sürdürürse, bu son yenilmez düşmanıyla savaşımda bir an bile olsa başarılı olursa, işte o zaman 'bilgi insanı' olmuş demektir. Berraklığın, erkin ve bilginin egemen olduğu bu an, yeterlidir onun için." )

- BİLİM/BİLİMDE/BİLİMSELLİKTE:
(ÖNCELİKLE) VAR OLANIN[MEVCUD/ONTOS] ve/||/<>/> DOĞANIN ve/||/<>/> DOĞAL)
NESNE ve/||/<>/> OLAY ve/||/<>/> OLGU ve/||/<>/> DURUM ve/||/<>/> İLİŞKİLERİN
(VE ANCAK DAHA SONRA) ÜRETİLMİŞ NESNELERİN
(VE EN SON OLARAK) KİŞİLERİN ve/||/<>/> TOPLULUKLARIN ve/||/<>/> TOPLUMUN/TOPLUMLARDA YAŞANMIŞ/YAŞANAN/YAŞANABİLEN
OLAY ve/||/<>/> OLGU ve/||/<>/> DURUM ve/||/<>/> İLİŞKİLERİN
(ÖNCEDEN TANIMLANMIŞ ve/||/<>/> BELİRLENMİŞ BİR YÖNTEM ve/||/<>/> ARACA BAĞLI OLARAK)
(İSTİDLÂLÎ/RASYONEL [AKIL İLE])
ÖLÇÜLÜ ve/||/<>/> ÖLÇÜLEBİLİR/ÖLÇÜMLENEBİLİR
NEDENSEL ve/||/<>/> KAVRAMSAL ve/||/<>/> ELEŞTİREL (OLANAK ve/||/<>/> SINIRLARI İÇİNDE)
KANITLI ve/||/<>/> DÜZENLİ ve/||/<>/> TUTARLI (BİR BİÇİMDE)
KAMUSAL/LIK ve/||/<>/> TEKRARLANABİLİR/LİK ve/||/<>/> DENETLENEBİLİR/LİK ve/||/<>/> PAYLAŞILABİLİR/LİK (KOŞULLARINDA)
TANIM ve/||/<>/> İŞLEV ve/||/<>/> YARARA (KONU OLABİLEN/OLABİLECEK)
VERİ ve/||/<>/> BİLİ ve/||/<>/> BİLGİ/Sİ

- BİLİMDE:
KLASİK ile/ve/<> MODERN ile/ve/<> POSTMODERN

( Belirlilik. İLE/VE/<> Belirsizlik. İLE/VE/<> Karmaşa. )

( Newton Fiziği. İLE/VE/<> Kuantum Fiziği. İLE/VE/<> Kaos kuramı. )

( Başlangıç koşulları sonucu belirler. İLE/VE/<> Olasılıkların toplamı %100 belirlidir. İLE/VE/<> Başlangıç koşullarındaki küçük farklar, sona doğru çok büyük farklar oluşturabilir. )

- BİLİMİN GELİŞİMİNDE:
AKADEMİLER ve ARAŞTIRMA MERKEZLERİ ve MÜZELER(KÜLLİYE)

- BİLİM(LER)DE:
EVRİM ile/ve/değil/||/<>/< DEVRİM

- BİLİMSEL ARAŞTIRMA ile/ve/<> FELSEFİ SORGULAMA

- BİLİMSEL/İLMÎ (ÇALIŞMA) ile AKADEMİK (ÇALIŞMA)

( AKADEMİK: Bir akademide söylenilebilecek kadar çok sanatlı ve bilgince olan. )

( Kader Birliği kitabını [- Philipp Schwartz] okumanızı salık veririz. )

( KAÇ SAAT ÇALIŞIYORSUN?

Seksen yaşını aşmış bir akademisyenin, odasındaki duvarda fotoğrafı asılı duran hocası ile arasında geçen bir konuşma, belki de başarısının sırrını, başka bir deyişle ilmin görkeminin sırrını veriyordu:

"Günde kaç saat çalışıyorsun?"

Vereceği rakamın etkisinden emin olan akademisyen, ikirciksiz şöyle der:
"Onyedi saat hocam!"

Yüzünü ekşiten hocası,
"Günde onyedi saat çalışarak âlim olamazsın!"
diye karşılık verince şaşıran akademisyen:

"Peki hocam! Âlim olmam için günde kaç saat çalışmam gerekiyor?" diye sorar.

Hocası'nın yanıtı ilginç, bir o kadar da çarpıcıdır:

"Benim hocam günde 26 saat çalışırdı;
ben ancak 25 saat çalışabiliyorum;

senin de âlim olmak için günde en az 24 saat çalışman gerek!" )

- BİLİMSEL DEVRİM:
KOPERNİK ve/<> BRAHE ve/<> KEPLER ve/<> GALILEO ve/<> NEWTON

( KOPERNİK: "Modern astronominin ilk temsilcisi" DEĞİL Antik evren anlayışının son temsilcisi. )

( KEPLER YASALARI (EPITOME | 1618 - 1621) )

- BİLİMSEL ile/ve/değil ÇIKARIMSAL

- BİLİMSEL ile/ve FELSEFÎ

( Chronos. İLE/VE Cairos. )

- BİLİMSEL ile/ve/<> GELENEKSEL

( vs./and/||/<>/and TRADITIONAL )

- BİLİM/SELLİK ile/ve/değil/< YÖNELİM/SELLİK

- BİLİMSELLİKTE:
"YANLIŞLANAMAZLIK" ile/değil YANLIŞLANABİLİRLİK

- BİLİNEAR FORM ile/||/<> QUADRATİC FORM

( Bilinear B(u,v) iki değişken, quadratic Q(v) tek değişken. )

( Formül: Two variables İLE one variable )

- BİLİŞSEL ARKEOLOJİ ile/||/<> DAVRANIŞSAL ARKEOLOJİ

( Bilişsel arkeoloji zihinsel süreçler İLE davranışsal arkeoloji gözlemlenebilir eylemler inceler. Bilişsel arkeoloji sembolik düşünce İLE davranışsal arkeoloji kullanım izleri araştırır. Göbeklitepe sembolleri bilişsel İLE alet kalıntıları davranışsal arkeoloji verisidir. )

- BİLME YÖNTEMİ ile/ve/||/<> ANLATIM YÖNTEMİ

- BİLMEK ile/ve BİLDİĞİNİN TARİHİNİ BİLMEK

( TO KNOW vs./and TO KNOW THE HISTORY OF YOU KNOW/KNOWLEDGE )

- BİLMEK ile/ve/değil/||/<> BİLDİRİL(ME)MİŞ OLMA(MA)SI

- BİLMEK ile/ve/||/<>/< NEDENLERİ BİLMEK

- BİLMEK ile/ve/||/<>/> ÖNGÖRMEK

( TO KNOW vs./and TO ANTICIPATE )

- ... BİLMİNİ BİLMEK ile/ve/değil/yerine (EN AZINDAN) ... BİLMİNİN SONUÇLARINI BİLMEK

- BİNOM AÇILIMI ( - NEWTON):
1665/1666 ile/ve/||/<>/> 1669 ile/ve/||/<>/> 1711

( Keşif. İLE/VE/||/<>/> Kaleme alış. İLE/VE/||/<>/> Yayımlama. )

( Klasik matematiğin, "sonsuz" ile ilgilenmeme "alışkanlığı"nın terk edilmesi. )

- BİNOMİAL ile/||/<> ADLENDİRME

( İkili adlendirme sistemi )

( Carl Linnaeus tarafından 1753 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1707-1778) (Ülke: İsveç) (Alan: Biyoloji, Takstonomi) (Önemli katkıları: Biyolojik sınıflandırma sistemi) )

- BİNOMYAL ile/||/<> TRİNOMYAL

( Binomyal iki ad tür İLE trinomyal üç ad alt tür. )

( Formül: Species İLE subspecies naming )

- BİOBRİCK İLE GENDEVİCE İLE CİRCUİT ile/||/<> BİYOLOJİK PARÇALAR

( Standart biyolojik yapı taşları. )

( Formül: AND gate: A + B → Output )

- BİOBRİCK İLE GİBSON İLE GOLDEN GATE ile/||/<> DNA ASSEMBLY

( DNA parçalarını birleştirme teknikleri. )

( Formül: RFC[10]: Standard )

- BİOCATALYSİS ile/||/<> CHEMİCAL CATALYSİS

( Biocatalysis enzimlerle biyolojik katalizken İLE chemical catalysis sentetik katalizör kullanır )

( Formül: Enzyme selectivity )

- BİODİVERGİTE ile/||/<> GEODİVERGİTE

( Biodivergite yaşam çeşitliliğiyken İLE geodivergite jeolojik çeşitliliktir )

( Formül: Shannon indeksi )

- BİOFİLM ile/||/<> PLANKTONİK KÜLTÜR

( Biofilm yüzeye tutunmuş mikroorganizma topluluğuyken İLE planktonik kültür serbest yüzen hücre kültürüdür )

( Formül: EPS matriks )

- BİOHİBRİT KATALİZÖR ile/||/<> İMMOBİLİZE ENZİM

( Biohibrit katalizör enzim ve inorganik malzeme birleşimken, immobilize enzim sadece enzimi destek üzerine bağlar )

( Formül: Enzim-MOF )

- BİOİNFORMATİCS ile/||/<> CLASSİCAL BİOLOGY

( Bioinformatics biyolojik verinin bilgisayar analizi yaparken İLE classical biology geleneksel morfolojik ve fizyolojik yaklaşım kullanır )

( Formül: Sequence analysis )

- BİOORTHOGONAL CHEMİSTRY ile/||/<> IN VİVO CHEMİSTRY

( Bioorthogonal chemistry canlı sistemde doğal süreçleri bozmayan kimya yaparken İLE in vivo chemistry canlı sistemin kendi kimyasal süreçleridir )

( Formül: Azide-alkyne )

- BİOORTHOGONAL İLE IN VİVO İLE LABELİNG ile/||/<> BİYOORTOGONAL KİMYA

( Canlı sistemlerde reaksiyon. )

( Formül: Tetrazine-TCO ligation )

- BİOSTATİSTİCS ile/||/<> MEDİCAL STATİSTİCS

( Biostatistics biyolojik veriler için özel istatistik yöntemleri geliştirirken İLE medical statistics klinik veriler için standart istatistik uygular )

( Formül: Survival analysis )

- 1 KİLO PAMUK = 1 KİLO/KIYYE DEMİR/KURŞUN

- BİR ŞEYİN:
"YOK OLMASI" ile/değil YER/BİÇİM DEĞİŞTİRMESİ

- 1/0:
SONSUZ ile/değil TANIMSIZ

- BİRCH İNDİRGENMESİ ile/||/<> CLEMMENSEN İNDİRGENMESİ

( Birch Li/NH₃ aromatik, Clemmensen Zn/HCl karbonil. )

( Formül: Elektron İLE proton )

- BİREY İLE POPÜLASYON İLE KOMÜNİTE İLE EKOSİSTEM ile/||/<> EKOLOJİK ORGANİZASYON

( Canlıların organizasyon seviyeleri tek bireyden ekosisteme doğru genişler. )

( Formül: Birey < Popülasyon < Komünite < Ekosistem )

- BİRİM MATRİS ile/||/<> SIFIR MATRİS

( Birim matris çarpımda etkisiz İLE sıfır matris toplamada etkisiz )

( Formül: I = [δ_ij] İLE O = [0] )

- BİRİNCİL NİTELİKLER ile/ve/||/<>/> İKİNCİL NİTELİKLER

( Ölçülebilir özellikler.[Devinim/hareket, kütle, büyüklük, biçim, konum vb.] İLE/VE/||/<>/> Algılanabilir özellikler.[Ses, tat, koku, renk vb.] )

- BİRİNCİL ÜRETİM ile/||/<> İKİNCİL ÜRETİM

( Birincil üretim fotosentez, ikincil üretim heterotrof büyüme )

( Formül: GPP - R = NPP (birincil) İLE tüketim × verim (ikincil) )

- BİRLEŞİK BİLİM ile/||/<> BİLİMİN GELECEĞİ

( Disiplinler arası entegrasyon. )

( Formül: Unity of Science )

- BİRLEŞİK ORTALAMA ile BİRLEŞİK STANDART SAPMA

( Sonsuz sayıdaki ölçüm için ortalama değer. Sistematik hata olmayan ölçüm için gerçek değer. İLE İlke olarak sonsuz sayıda ölçüme dayanarak hesaplanan bir kesinlik. )

( POPULATION MEAN vs. POPULATION STANDART DEVIATION )

- BİRTHDAY İLE MEET-İN-MİDDLE İLE SİDE-CHANNEL ile/||/<> KRİPTOGRAFİK ATAKLAR

( Güvenlik sistemlerine saldırı türleri. )

( Formül: √(2^n) (birthday bound) )

- BIT ile/ve/||/<>/> QUBIT

( )

( Kutritler ile Üç Boyutlu Kuvantum Işınlama - Kozan Demircan )

- BİTKİ GÖZESİ ile/||/<> HAYVAN GÖZESİ

( Bitki göze duvarı ve kloroplast var, hayvanda yoktur )

( Formül: Selüloz duvar İLE esnek zar )

- BİYOÇEŞİTLİLİK ile/||/<> ENDEMİZM

( Biyoçeşitlilik tür zenginliği İLE endemizm bölgeye özgü. )

( Formül: Toplam İLE lokal )

- BİYOİNFORMATİK ile/||/<> HESAPSAL BİYOLOJİ

( Biyoinformatik veri analiz araçları, hesapsal model. )

( Formül: Data analysis İLE modeling )

- BİYOKATALİZÖR İLE ORGANOKATALİZÖR İLE FOTOKATALİZÖR ile/||/<> YEŞİL KATALİZ

( Sürdürülebilir kataliz yöntemleri. )

( Formül: TOF İLE TON (kataliz metrik) )

- BİYOKÜTLE ile/||/<> BİYOÇEŞİTLİLİK

( Biyokütle canlı kütlesi İLE biyoçeşitlilik tür zenginliğidir )

( Formül: Kütle İLE çeşit )

- BİYOLOJİK TÜR ile/||/<> MORFOLOJİK TÜR

( Biyolojik üreme kriteri, morfolojik şekil benzerlik. )

( Formül: Interbreeding İLE appearance )

- BİYOM ile/||/<> BİYOSFER

( Biyom bölgesel ekosistem İLE biyosfer tüm yaşam alanıdır )

( Formül: Orman İLE tüm Dünya )

- BİYOM ile/||/<> EKOSİSTEM

( Biyom geniş coğrafi bölge İLE ekosistem yerel topluluk )

( Formül: Karasal/sucul biyomlar )

- BİYOMARKER ile/||/<> BİYOSENSÖR

( Biyomarker hastalık göstergesi molekülken İLE biyosensör molekül tespit cihazıdır )

( Formül: Prognostik değer )

- BLACK HOLE INFORMATİON ile/||/<> NO-HAİR TEOREMİ

( Black hole information paradoksu bilgi kaybını sorguparken İLE no-hair teoremi kara deliklerin basitliğini savunur )

( Formül: S_BH = A/4G )

- BLACK-SCHOLES İLE BİNOMİAL İLE MONTE CARLO ile/||/<> OPSİYON FİYATLAMA

( Finansal türev fiyatlama modelleri. )

( Formül: dS = μSdt + σSdW )

- BLASCHKE PRODUCT ile/||/<> INNER FUNCTİON

( Blaschke sıfır yerleştirme, inner |f|≤1 ve boundary 1. )

( Formül: Zero placement İLE boundary modulus )

- BLAST İLE FASTA İLE HMM ile/||/<> DİZİ ARAMA ALGORİTMALARI

( Biyolojik dizi karşılaştırma yöntemleri. )

( Formül: E = kmn/2^S )

- BLAST İLE HMMER İLE PSI-BLAST ile/||/<> DİZİ ARAMA ARAÇLARI

( Biyolojik dizi karşılaştırma algoritmaları. )

( Formül: E = mn × 2^(-S) )

- BLAST ile/||/<> ÇOKLU HİZALAMA

( BLAST benzerlik arama, çoklu hizalama. )

( Formül: Similarity search İLE alignment )

- BLAST ile/||/<> FASTA

( BLAST yerel hizalama İLE FASTA global benzerlik )

( Formül: E-value (BLAST) İLE Z-score (FASTA) )

- BLOCH TEOREMİ ile/||/<> WANNİER FONKSİYONU

( Bloch periyodik potansiyelde dalga, Wannier lokalize orbital. )

( Formül: ψ_k = e^(ikr)u_k İLE w_n )

( Felix Bloch tarafından 1928 yılında keşfedildi/formüle edildi. )

- BLOK KOPOLİMER ile/||/<> RANDOM KOPOLİMER

( Blok AAA-BBB düzenli, random ABABBA rastgele. )

( Formül: Faz ayrımı İLE homojen )

- BOHR KURAMI ile (BOHR) BREIT WIGNER ile (BOHR) SOMMERFELD KURAMI/ATOM MODELİ ile BOHR VAN LEEUWEN KURAMI ile BOHR WHEELER KURAMI ile BOHR MANYETONU ile (BOHR) KARŞILIKLILIK/UYUMLULUK İLKESİ/KURAMI

( Bir atomda, elektronların, çekirdek etrafında, belirli ve kesikli dairesel yörüngelerde hareket ettiğini ve elektromanyetik ışın soğurulması ve yayınlanmasının, ancak, elektronun izinli enerji düzeyleri arasındaki geçişe karşılık geldiğini ileri süren atom modeli kuramı.
İLE
Breit Wigner formülünden üretilen, çekirdek tepkimeleriyle ilgili kuram.
İLE
Elektronların, Rutherford ve Bohr atom modellerinde ileri sürdüğü gibi, dairesel yörüngelerde değil, eliptik yörüngelerde hareket ettiği varsayımına göre yer vektörü ¯r ve 0 açısına bağlı olarak, nr ve nθ radyal ve azimütal kuvantum sayıları olmak üzere [ƒpθ dθ = nθh → pθ = nθh ve ƒpr dr = nrh → pr = nrh] iki yeni kuvantlaştırma koşulu ileri süren model. [Burada, p: momentum; h: Dirac sabitidir.]
İLE
Manyetizmanın, bir kuvantum olayı olduğu ve klasik fizik sınırları içinde kalınarak anlaşılamayacağını ileri süren kuram.
İLE
Sıvı damlası modeline göre, yüzey geriliminden dolayı sıkıştırılamaz ve düzgün yüklü olduğunu varsayarak, çekirdeğin bölünmeye karşı kararlılığını hesaba katan kuram.
İLE
Elektronun manyetik momentinin, yörüngesel açısal momentumunun en yüksek değeri L = l.h ve l = 1 için μβ = e . h / 4Πm = 9.274 x 10¯24 A . m² ile verilen değeri. [Burada, h: Planck sabiti; e: elektron yükü ve m: kütlesidir.]
İLE
Mikroskobik sistemleri açıklayan kuvantum mekaniği ilkeleri, makroskobik sistemlere uygulandığında da zorunlu olarak aynı sonuçları verir. | Toplam değerleri Q1 ve Q2 olan yük dağılımlarının, uzayın herhangi bir noktasında oluşturdukları potansiyeller, sırasıyla, U1 ve U2 ise Q1 x U2 = Q2xU1 'dir. | Sınır yüzeyleriyle çevrili bir akışkan sisteminde, yüzeylere dik v1 ve v2 hız bileşenlerinden kaynaklanan basınçlar, sırasıyla P1, P2 ise tüm yüzeyler üzerinden Σv1x P2 - v2 x P1 = 0 'dır. )

- BOHR MODELİ İLE ORBİTAL MODELİ İLE BULUT MODELİ ile/||/<> ATOM MODELLERİ

( Atomun tarihsel gelişimde farklı temsilleri: yörünge, orbital ve olasılık bulutu. )

( Formül: E = -13.6/n² eV (Bohr) )

( Niels Bohr tarafından 1913 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1885-1962) (Ülke: Danimarka) (Alan: Fizik) (Önemli katkıları: Bohr atom modeli, kuantum mekaniği, tamamlayıcılık ilkesi. Oğlu Aage Bohr da 1975 Nobel Fizik Ödülü sahibi.) (Nobel: 1922) )

- BOHR MODELİ ile/||/<> KUANTUM MODELİ

( Bohr belirli yörüngeler, kuantum modeli olasılık bulutlarıdır. )

( Formül: L = nħ İLE ψ_nlm )

( Niels Bohr tarafından 1913 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1885-1962) (Ülke: Danimarka) (Alan: Fizik) (Önemli katkıları: Bohr atom modeli, kuantum mekaniği, tamamlayıcılık ilkesi. Oğlu Aage Bohr da 1975 Nobel Fizik Ödülü sahibi.) (Nobel: 1922) )

- BOHR YARIÇAPI ile BOHR YÖRÜNGESİ

( [Bohr kuramında] Hidrojen atomunun temel seviye[taban enerji seviyesi] yörüngesinin yarıçapı. İLE Bir hidrojen atomunda, çekirdeğin çekim alanında dolanan bir elektronun izlediği kapalı yörünge. )

- BOİ ile/||/<> KOİ

( BOİ biyolojik oksijen ihtiyacı İLE KOİ kimyasal oksijen. )

( Formül: Mikroorganizma İLE K₂Cr₂O₇ )

- BÖLME ile/||/<> MOD ALMA

( Bölme bölüm verir, mod kalan verir )

( Formül: a÷b = q İLE a mod b = r İLE a = bq + r )

- BOLOMETER ile/||/<> PHOTODİODE

( Bolometer termal radyasyon enerji ölçümü yaparken İLE photodiode foton elektron dönüşümüyle ışık algılar )

( Formül: Thermal detection )

- BÖLÜNEMEZ/LİK ile/ve/değil TAHLİL EDİLEMEZ/LİK

- BOOLE CEBİRİ ile/||/<> KLASİK CEBİR

( Boole cebiri mantıksal işlemler İLE klasik cebir sayısal işlemlerle çalışır. Boole cebiri ve, ya da, değil İLE klasik cebir toplama, çarpma, çıkarma kullanır. Boole cebiri dijital devrelerin temeli İLE modern bilgisayarların mantıksal altyapısıdır. )

( George Boole tarafından 1854 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1815-1864) (Ülke: İngiltere) (Alan: Matematik, Mantık) (Önemli katkıları: Boole cebiri, matematiksel mantık, ikili mantık sisteminin temelleri, modern bilgisayar biliminin mantıksal altyapısı) )

- BOOTSTRAP İLE JACKKNİFE İLE CROSS-VALİDATİON ile/||/<> RESAMPLİNG YÖNTEMLERİ

( İstatistiksel güvenilirlik teknikleri. )

( Formül: SE_boot = std(θ*) )

- BOOTSTRAP İLE JACKKNİFE İLE PERMÜTASYON ile/||/<> YENİDEN ÖRNEKLEME

( İstatistiksel çıkarım için simülasyon yöntemleri. )

( Formül: SE_boot = σ(θ*) )

- BOOTSTRAP ile/||/<> JACKKNİFE

( Bootstrap yeniden örnekleme İLE jackknife bir çıkar. )

( Formül: Resampling İLE leave-one-out )

- BOOTSTRAP ile/||/<> POSTERİOR OLASILIK

( Bootstrap frekans desteği, posterior Bayesian olasılık. )

( Formül: Frequency İLE Bayesian support )

- BOREL-CANTELLİ ile/||/<> FATOU THEOREM

( B-C olasılık limiti, Fatou radial limit. )

( Formül: Probability limit İLE radial limit )

- BORN-OPPENHEİMER İLE FRANCK-CONDON İLE JAHN-TELLER ile/||/<> MOLEKÜLER PRENSİPLERİ

( Temel kimyasal fizik prensipleri. )

( Formül: Ψtotal = Ψelec × Ψnuc )

- BOSE-EINSTEIN YOĞUNLAŞMASI ile/ve/||/<>/> SIVI ile/ve/||/<>/> KATI ile/ve/||/<>/> GAZ ile/ve/||/<>/> PLAZMA

( SU: Parçacıklardan daha da yüksek miktarda enerji çıkardığımızda, olanaklı minimum enerji seviyesi.[Tüm parçacıkların hepsi bir bütün gibi, tamamen aynı yöne doğru "büyük bir dalga" halinde hareket eder.][Mutlak sıfır derecesine çok çok yakın derecelerde soğutulan atom topluluğudur.[mutlak sıfır = 0 Kelvin ya da −273,15°C'dir]. Mutlak sıfır civarında, parçacıklar, aynı enerji seviyesine düşerek kümeleşmeye başlarlar. Kafasına buyruk ve bireysel hareket eden parçacıklar yoktur; hepsi "aynı" kimliğe bürünmüşlerdir ve bir küme durumunda "tek bir atommuşçasına" hareket etmeye başlar.] İLE/VE/||/<>/> ... İLE/VE/||/<>/> 0 derecede.[Buz] İLE/VE/||/<>/> 100 derecede.[Buhar] İLE/VE/||/<>/> Nesnenin aşırı ısınması sonucu, iyonların ve elektronların serbestçe dolaşabildiği durum. )

( )

( )

( )

( )

- BOSE İLE FERMİ İLE ANYON ile/||/<> KUANTUM İSTATİSTİK PARÇACIKLAR

( Farklı spin istatistiğine uyan parçacıklar. )

( Formül: ψ(1 ile2) = ±ψ(2 ile1) )

- BOSE-EİNSTEİN CONDENSATE ile/||/<> FERMİ DEGENERATE GAS

( Bose-Einstein condensate bosonların tek kuantum durumuna yoğunlaşmasıyken İLE Fermi degenerate gas fermiyonların Pauli dışlama ile dolu durumlarıdır )

( Formül: Critical temperature )

( Albert Einstein tarafından 1905 yılında keşfedildi/formüle edildi. )

- BOSE-EİNSTEİN İLE FERMİ-DİRAC İLE MAXWELL-BOLTZMANN ile/||/<> İSTATİSTİK DAĞILIMLAR

( Parçacıkların enerji seviyelerine dağılımı. )

( Formül: n = 1/(e^((E-μ)/kT) ± 1) )

( Albert Einstein tarafından 1905 yılında keşfedildi/formüle edildi. )

- BOSE-EİNSTEİN YOĞUŞMASI ile/||/<> FERMİ DENİZİ

( BEC bozonlar taban durumda, Fermi denizi fermiyonlar dolu durumlar. )

( Formül: T < T_c makro kuantum )

( Albert Einstein tarafından 1905 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1894-1974) (Ülke: Hindistan) (Alan: Fizik) (Önemli katkıları: Bose-Einstein istatistiği, bozon) )

- BOŞLUK ile/ve/değil/yerine/||/<>/< KALAN

- BOTTOM-UP İLE TOP-DOWN İLE SELF-ASSEMBLY ile/||/<> NANO SENTEZ

( Nanomalzeme üretim stratejileri. )

( Formül: d = 2-100 nm )

- BOYLAM DEĞERLENDİRMEDE:
HADLEY SEKSTANTI ve/||/<> H-4 KRONOMETRESİ ve/||/<> TELESKOP

- BOYUNA İLE ENİNE İLE YÜZEY ile/||/<> DALGA YÖNLERİ

( Parçacık salınımının dalga yayılımına göre yönü. )

( Formül: v = √(T/μ) (tel) )

- BOYUT ile/ve KESİRLİ BOYUT

- BOZON ile/||/<> FERMİYON

( Bozonlar kuvvet taşıyıcı İLE fermiyonlar madde parçacıklarıdır )

( Formül: spin tam sayı İLE spin yarım sayı )

- BOZON/LAR ile/ve/||/<> FERMİYON/LAR

( Tam spinli. İLE/VE/||/<> Yarım spinli. )

( İşlenebilir, içine girilebilir/nüfûz edilebilir. İLE/VE/||/<> İşlenemez, içine girilemez/nüfûz edilemez. )

( Birleşerek. İLE/VE/||/<> Dışlayıcı. )

( Glüyon.[kuvvet/alan] İLE/VE/||/<> Elektron. )

( Sürekli nicelik. İLE/VE/||/<> Süreksiz nicelik. )

( Özdeşmiş gibi davranma. İLE/VE/||/<> Özdeş değilmiş gibi davranma. )

( Korunum ilkelerinin yazım olanaksızlığı. İLE/VE/||/<> Korunum ilkelerinin yazım olanaklılığı. )

( Güç taşıyıcı parçacıklar [fotonlar]. İLE/VE/||/<> Nesneyi oluşturan parçacıklar. [elektronlar, protonlar] )

- BOZUCU SEÇİLİM ile/||/<> DENGELEYİCİ SEÇİLİM

( Bozucu aşırı değerler, dengeleyici çeşitlilik koruma. )

( Formül: Extreme İLE maintain )

- BOZUNMA ile/||/<> FİSYON (İKİLİ KARŞILAŞTIRMA)

( Bozunma kendiliğinden, fisyon zorlanmış parçalanmadır )

( Formül: Doğal İLE yapay )

- BRA-KET NOTASYONU ile/||/<> MATRİS NOTASYONU

( Bra-ket Dirac notasyonu ⟨ψ|φ⟩, matris notasyonu ψ†φ. )

( Formül: ⟨ψ|Â|φ⟩ İLE ψ†Aφ )

( Paul Dirac tarafından 1928 yılında keşfedildi/formüle edildi. )

- BRACHISTOCHRONE EĞRİSİNDE:
EN KISA YOL ile/ve/değil/||/<>/< EN KISA ZAMAN

- BRAGG KLEEMAN KURALI/YASASI ile BRAGG PIERCE YASASI

( bkz. 36819 İLE Bir öğenin X ışınları için atomik soğurma katsayısı, öğenin atom numarası ve X ışınlarının dalga boyuna bağlıdır. )

- BRAGG (KLEEMAN):
KURALI ile/ve/||/<> YASASI/DENKLEMİ ile/ve/||/<> KIRINIMI/YANSIMASI

( Bir öğenin alfa tanecikleri için durdurma gücünün atom ağırlığının kareköküyle ters orantılı olduğunu ifade eden deneysel kural. İLE/VE/||/<> Bir kristal düzlemine çarptığında, farklı düzlemlerden yansıyan, yüksek şiddetli paralel X ışınları demetleri arasındaki yapısal girişim, yol uzunluğundaki fark dalga boyunun tam katlarına eşit olduğu zaman 2d.sin0 = n.λ [Bragg denklemi] ile oluşur. Burada, d; kristal düzlemleri arasındaki mesafe, 0, ışın demetinin gelme ve yansıma açısı [Bragg açısı], λ, X ışınlarının dalga boyu ve n; bir tam sayıdır. Bu, Bravais Yasası olarak da bilir.
[Ek: Bragg, ilk çalışmayı X ışınlarıyla yaptığından dolayı, tanımda sadece X ışınlarından bahsedilmesine karşın, tüm elektromanyetik ışın, yüklü tanecikler ve nötronlarla da aynı desenler oluşmaktadır.] İLE/VE/||/<> Bir kristal atomlarından tüm elektromanyetik ışınlar, yüklü tanecikler ve nötronların sadece Bragg açısında yapısal girişim oluşturduğu saçılma ya da kırınım. )

- BRAGG ile/||/<> SPEKTROMETRE

( X-ışını spektrometresi geliştirilmesi )

( William Henry Bragg tarafından 1913 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1862-1942) (Ülke: İngiltere) (Alan: fizik) (Önemli katkıları: X-ışını kristalografisi, Bragg yasası, kristal yapı analizi) (Nobel: 1915) )

- BRAGG ile/||/<> YASASI

( nλ = 2d sinθ formülü, X-ışını kırınımı için temel yasa )

( William Lawrence Bragg tarafından 1912 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1890-1971) (Ülke: Avustralya/İngiltere) (Alan: fizik) (Önemli katkıları: Bragg yasası, X-ışını kırınımı ile kristal yapı belirleme. En genç Nobel Fizik ödülü sahibi (25 yaş)) (Nobel: 1915) )

- BRAİN İLE GUT İLE LİVER İLE KİDNEY ile/||/<> ORGANOİD MODELLERİ

( Lab ortamında mini organlar. )

( Formül: 3D kültür İLE 2-3 mm )

- BRANCH CUT ile/||/<> BRANCH POİNT

( Branch cut kesim çizgisi İLE branch point dallanma noktası. )

( Formül: Cut line İLE branching point )

- BREWSTER İLE KRİTİK İLE TAM YANSIMA ile/||/<> ÖZEL AÇILAR

( Işığın özel davranış gösterdiği açılar. )

( Formül: tan θB = n₂/n₁ )

- BRİLLOUİN BÖLGESİ ile/||/<> FERMİ YÜZEYİ

( Brillouin k-uzayı hücre, Fermi yüzeyi dolu-boş sınırı. )

( Formül: Örgü geometri İLE enerji )

- BRİYOFİTA ile/||/<> TRAKYOFİTA

( Briyofita karayosunu vasküler yok İLE trakyofita damarlı. )

( Formül: Non-vascular İLE vascular )

- BROWNIAN HAREKETİ:
1926 / 1928

- BROWNİAN İLE DİFÜZYON İLE OSMOZ ile/||/<> TAŞINIM FENOMENLERİ

( Parçacık ve molekül hareketleri. )

( Formül: D = kT/6πηr )

- BROWNİAN MOTİON ile/||/<> POİSSON PROCESS

( Brownian sürekli Gaussian, Poisson sıçrama say. )

( Formül: Continuous Gaussian İLE jump counting )

( Carl Friedrich Gauss tarafından 1801 yılında keşfedildi/formüle edildi. )

- BSL-1 İLE BSL-2 İLE BSL-3 İLE BSL-4 ile/||/<> BİYOGÜVENLİK SEVİYELERİ

( Biyolojik risk sınıflandırması. )

( Formül: Containment levels )

- BUHARLAŞMA ISISI ile/||/<> ERİME ISISI (İKİLİ KARŞILAŞTIRMA)

( Buharlaşma sıvı-gaz, erime katı-sıvı dönüşüm enerjisidir )

( Formül: Lv İLE Lf )

- BUHARLAŞMA ile/||/<> KAYNAMA

( Her sıcaklıkta ve yüzeyden. İLE/||/<> Belirli sıcaklıkta ve tüm oylumdan. )

( Formül: Pbuhar < Patm İLE Pbuhar = Patm )

- BULANIK BİRLEŞİM ile/||/<> BULANIK KESİŞİM

( Birleşim maksimum operatörü (∨), kesişim minimum operatörü (∧) kullanır )

( Formül: μA∪B = max(μA İLE μB) İLE μA∩B = min(μA İLE μB) )

( Lotfi A. Zadeh tarafından 1965 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1921-2017) (Ülke: Azerbaycan/ABD) (Alan: Matematik, Bilgisayar) (Önemli katkıları: Bulanık mantık, bulanık kümeler) )

- BULANIK İLİŞKİ ile/||/<> BULANIK KOMPOZİSYON

( İlişki iki küme arası bağıntı, kompozisyon ilişkilerin birleştirilmesi )

( Formül: R∘S )

- BULANIK KURAL TABANI ile/||/<> UZMAN SİSTEM

( IF-THEN kuralları ile çalışır, uzman bilgisini modeller )

- BULANIK TÜMLEYEN ile/||/<> BULANIK FARK

( Tümleyen 1-μ(x), fark kümeleri arasındaki çıkarma işlemi )

( Formül: μĀ(x) = 1 - μA(x) )

( Lotfi A. Zadeh tarafından 1965 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1921-2017) (Ülke: Azerbaycan/ABD) (Alan: Matematik, Bilgisayar) (Önemli katkıları: Bulanık mantık, bulanık kümeler) )

- BULANIK ile/||/<> ÇIKARIM

( Mamdani ve Sugeno bulanık çıkarım sistemleri )

( Mamdani ve Sugeno tarafından 1975 yılında keşfedildi/formüle edildi. (Ülke: Bilinmiyor) (Alan: matematik) )

- BULANIKLAŞTIRMA ile/||/<> DURULAMA

( Bulanıklaştırma (fuzzification) kesin değeri bulanık yapar İLE durulama (defuzzification) bulanık değeri kesinleştirir )

( Lotfi A. Zadeh tarafından 1973 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1921-2017) (Ülke: Azerbaycan/ABD) (Alan: Matematik, Bilgisayar) (Önemli katkıları: Bulanık mantık, bulanık kümeler) )

- BULUŞ ile/ve/değil/||/<>/< TANIMLAMA

- BULUT ve/<> FRAKTAL

- BÜTİRAT ile/||/<> ASETAT

( Bütirat 4 karbonlu KZYA İLE asetat 2 karbonlu KZYA'dır. Bütirat kolonositlerin ana enerji kaynağı İLE asetat karaciğerde metabolize edilir. İkisi de mikrobiyota tarafından üretilir. )

- BÜYÜK/KÜÇÜK ile/ve/||/<> ARD ARDALIK ile/ve/||/<> YAN YANALIK

- BÜYÜK ile/||/<> PATLAMA

( Big Bang kuramı ve kozmik mikrodalga arka plan )

( George Gamow tarafından 1948 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1904-1968) (Ülke: Rusya-ABD) (Alan: Fizik) (Önemli katkıları: Büyük patlama teorisi, kuantum tünelleme) )

- BÜYÜKLER FİZİĞİ ile/ve/||/<> KÜÇÜKLER FİZİĞİ

( [BOZULMA(DISTURBANCE)] İhmal edilebiliyorsa. İLE/VE/||/<> İhmal edilemiyorsa. )

- BUZ ile BUZ NOKTASI ile BUZ TON

( Yoğunluğu 0,92 g/mL., e.n. 0 °C olan, renksiz, donmuş ya da katı su. İLE Kelvin sıcaklık ölçeğinde, buzun e.n. 273,15 °K. | Su ve buzun standart atmosfer basıncında, dengede olduğu sıcaklık. İLE Bir ton 0 °C'deki buzun 0 °C'deki suya erimesi için gerekli ısı biriminin kuramsal sayısı. )

- C-H ACTİVATİON ile/||/<> TRADİTİONAL FUNCTİONALİZATİON

( C-H activation doğrudan C-H bağını aktive ederken İLE traditional functionalization fonksiyonel grup dönüşümü yapar )

( Formül: Directed metallation )

- C14 İLE THERMOLUMİNESCENCE İLE XRF ile/||/<> TARİHLENDİRME YÖNTEMLERİ

( Arkeolojik buluntu yaş tayini. )

( Formül: t = -ln(N/N₀)/λ )

- C3 BİTKİLER ile/||/<> C4 BİTKİLER

( C3 normal fotosentez, C4 sıcak-kuru adaptasyon )

( Formül: RuBisCO (C3) İLE PEP karboksilaz (C4) )

- C3 İLE C4 İLE CAM ile/||/<> FOTOSENTEZ TİPLERİ

( Farklı karbon fiksasyon yolları. )

( Formül: CO2 + RuBP → 2 × 3PG )

- C3 İLE C4 İLE CAM ile/||/<> FOTOSENTEZ YOLAKLARI

( Farklı karbon fiksasyon stratejileri. )

( Formül: CO2 + RuBP → 2 PGA )

- CALABİ-YAU MANİFOLDU ile/||/<> KÄHLER MANİFOLDU

( Calabi-Yau manifoldu özel metrik özelliklerine sahipken İLE Kähler manifoldu genel kompleks yapı taşır )

( Formül: Ricci-flat metric )

- CAM GEÇİŞ SICAKLIĞI ile/||/<> ERİME SICAKLIĞI

( Tg amorf sertleşme, Tm kristal erime. )

( Formül: Tg < Tm )

- CAMBRİAN İLE K-T İLE PERMİAN ile/||/<> KİTLESEL YOK OLUŞLAR

( Jeolojik tarihte büyük krizler. )

( Formül: Iridium spike: Asteroid impact )

- CAMİ ile DEFTERDAR CAMİİ[1541]
(NAZLI MAHMUT EFENDİ)

( )

- CÂMİ ile/değil MOLLA CÂMÎ

- ÇANAK ÇÖMLEKSİZ NEOLİTİK A ile/||/<> ÇANAK ÇÖMLEKSİZ NEOLİTİK B

( Çanak Çömleksiz Neolitik A (PPNA) ilk yerleşim İLE Çanak Çömleksiz Neolitik B (PPNB) gelişmiş tarımdır. PPNA MÖ 9500-8700 İLE PPNB MÖ 8700-6500 dönemidir. Göbeklitepe PPNA İLE Çatalhöyük PPNB dönemine aittir. )

- CANLILARI İNCELEME (B)İLİMİ ile/ve İNSANIN OTOPSİSİNİN (B)İLİMİ

( Çeşitli yöntemlerle. İLE/VE Göz, yüz, göbek deliği ve kasık bölgesi yarılmaz. )

( Sultan Abdülmecid zamanında, 1841 yılında, Hekimbaşı Mustafa Behçet Efendi'nin çabalarıyla, Avusturya Hastahanesi'nde, Avusturya'dan getirtilen, Charles Ambrois Bernard'ın öncülüğünde, insan cesetlerine ilk diseksiyon(teşrih) yapılmıştır. )