Dirimbilim/Biyoloji'deki FaRkLaR

- ÜŞÜMEK ile/ve/değil/<> ÜŞÜTMEK

- UTANIYORUM ile/değil/yerine/>< TANIYORUM!

- UV-VİS İLE IR İLE NMR İLE MS ile/||/<> SPEKTROSKOPİ TEKNİKLERİ

( Dört temel spektroskopik analiz yöntemi. )

( Formül: E = hν = hc/λ )

- UV-VİS SPEKTROSKOPİ ile/||/<> IR SPEKTROSKOPİ

( UV-Vis elektronik geçiş π→π*, IR titreşim C-H, O-H. )

( Formül: 200-800nm İLE 4000-400cm⁻¹ )

- UV-VİS ile/||/<> IR

( UV-Vis elektronik geçiş İLE IR titreşim geçişidir )

( Formül: 200-800nm İLE 2.5-25μm )

- UYARAN ile UYARILAN

( STIMULUS/IMPULSE vs. IMPULSED )

- UYARICI ile/ve/değil/yerine/||/<>/< UYARAN

- UYARIM ile UYARIM ile UYARIM

( Uyarma, uyarılma. İLE Uyum göstere(bile)ceğini geniş zamanlı olarak belirtmek/bildirmek. İLE Bir durum ya da ayrıntı üzerine ya da biri(leri)ne, başkasının değil benim yaptığım bildiri/anımsatma. )

- ÜYELİK FONKSİYONU ile/||/<> KARAKTERİSTİK FONKSİYON

( Karakteristik fonksiyon 0 veya 1 değeri alır, üyelik fonksiyonu [0,1] aralığında sürekli değerler alabilir )

( Formül: μA: X → [0 ile1] )

( Lotfi A. Zadeh tarafından 1965 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1921-2017) (Ülke: Azerbaycan/ABD) (Alan: Matematik, Bilgisayar) (Önemli katkıları: Bulanık mantık, bulanık kümeler) )

- UYGUN OLMAMAK ile YETERİ KADAR UYGUN OLMAMAK

- UYGUNLUK KURAMI (DOĞRULUK) ile/||/<> TUTARLILIK KURAMI

( Uygunluk kuramı doğruluk gerçeğe uygunluk İLE tutarlılık kuramı doğruluk iç tutarlılıktır. Uygunluk dış dünya ile uyum İLE tutarlılık sistem içi uyumdur. Uygunluk klasik İLE tutarlılık tutumlu yaklaşımdır. )

- UYKU/UYUMA "YÖNELİMİ/İSTEĞİ" ile/ve/değil/||/<>/< SOĞUKTA DONMAK

- UYUCAK/UYUYUCAK" değil UYUYACAK

- UYUKLAMA/UYKUNUN GELMESİ ile İÇ/İNİN GEÇMESİ

- UYUM ve/<> BOŞLUK/ARA

- UYUM/ADAPTASYON ile DEĞİŞİNİM/MUTASYON

( Bir canlının, çevresine uyum sağlama yeteneği. İLE DNA'daki kalıcı değişiklik. )

- UYUMLANMA ile/ve/||/<>/> UYUMLANMA SINIRI/EŞİĞİ

- UYUŞTURUCU ile/ve/değil/yerine/||/<>/>< UYARICI VE UYANDIRICI

- UYUZ (BULAŞMASI):
HAYVANDA/N ile/değil/< İNSANDA/N

( Hayvanda bulunan bakteri ile insanda bulunan bakteri tamamen farklı olduğundan, uyuz, hayvanlardan değil insandan, kişiler arasında yaşanan bulaşıcı bir sayrılıktır. )

- UZANMAK ile/ve KIVRILMAK

- UZAY ile/||/<> FAZ UZAYI

( )

( Bilinmiyor tarafından keşfedildi/formüle edildi. )

- UZAY ile/||/<> MEKÂN

( )

( Bilinmiyor tarafından keşfedildi/formüle edildi. )

- UZAY ile/||/<> SİKİŞTİRMA UZAYİ

( )

( Bilinmiyor tarafından keşfedildi/formüle edildi. )

- UZAYZAMAN ile/||/<> MUTLAK UZAY VE ZAMAN

( Uzayzaman 4D birleşik, Newton mutlak ayrı uzay ve zamandır. )

( Formül: ds² = -c²dt² + dx² + dy² + dz² )

( Isaac Newton tarafından 1687 yılında keşfedildi/formüle edildi. )

- ÜZÜLMEK ile/ve/||/<>/> SÜZÜLMEK

- UZUN KLİTORİSLİ KADIN (ERİL) ve "KISA PENİSLİ ERKEK" (DİŞİL):
İNSAN

( "WOMAN IN LONG CLIT" [male] and "MAN IN SHORT PENIS" [female]: HUMAN )

- (UZUN SÜRELİ) BELLEKTE:
ANISAL ile/ve/||/<> ANLAMSAL ile/ve/||/<> İŞLEMSEL

- UZUN YAŞAMAK ile/ve/<>/değil/yerine DERİN/DÜRÜST/DOĞRU YAŞAMAK

- VAHŞİ ile/ve HIRÇIN

- VAHŞİ ile/ve/değil SALDIRGAN

- VAKSİN/VACCINE[İng.] değil/yerine/= AŞI

- VAKSİNASYON/VACCINATION[İng.] değil/yerine/= AŞILAMA

- VAKUM ENERJİSİ ile/||/<> SIFIR NOKTA ENERJİSİ

( Vakum enerjisi boş uzayın kuantum dalgalanmalarıyken İLE sıfır nokta enerjisi harmonik osilatörün minimum enerjisidir )

( Formül: E_0 = ½ħω )

- VAKUOL ile/||/<> VEZİKÜL

( Vakuol büyük depo İLE vezikül küçük taşıyıcıdır )

( Formül: Depolama İLE transport )

- VALANS BANDI ile/||/<> İLETKENLİK BANDI

( Valans dolu elektronlar, iletkenlik boş ya da kısmen doludur. )

( Formül: HOMO İLE LUMO )

- VALANS ELEKTRON ile/||/<> İÇ ELEKTRON

( Valans dış kabuk, iç elektronlar içeridedir )

( Formül: Kimyasal bağ yapan İLE korumalı )

- VALANS İLE İLETİM İLE YASAK BANT ile/||/<> ENERJİ BANTLARI

( Katılarda elektron enerji seviyeleri. )

( Formül: Metal: E_g = 0 İLE Yalıtkan: E_g > 3 eV )

- VALENCE TAUTOMERİSM ile/||/<> REDOKS İZOMERİ

( Valence e⁻ metal-ligand kayması, redoks farklı oksidasyon. )

( Formül: Dinamik İLE statik )

- VAN DER WAALS KUVVETİ ile/||/<> HİDROJEN BAĞI

( vdW zayıf dipol ~meV, H-bağı güçlü yönelimli ~100meV. )

( Formül: Evrensel İLE spesifik )

- VAN"T HOFF DENKLEMİ ile/||/<> LE CHATELİER İLKESİ

( Van"t Hoff K(T) nicel, Le Chatelier nitel tahmin. )

( Formül: dlnK/dT = ΔH°/RT² )

( Jacobus Henricus van 't Hoff tarafından 1884 yılında keşfedildi/formüle edildi. )

- VANTUZ ile VAKUM

( Çekip emmeye yarayan şişe vb. alet; çekmen. | Çeşitli hayvanlarda yer değiştirmeye, kendini bir yere bağlamaya ya da yutmaya yarayan örgen. İLE Havası alınmış. | Basıncı düşürülmüş. )

- VAR İLE CVAR İLE STRES TEST ile/||/<> RİSK ÖLÇÜMLERİ

( Finansal risk değerlendirme yöntemleri. )

( Formül: VaR_α = F^(-1)(α) )

- VARGI ile YARGI

( Verilen bir önermeden, çıkarsama yoluyla varılan sonuç. İLE Kavrama, karşılaştırma, değerlendirme gibi yollara başvurularak, kişi, durum ya da nesnelerin eleştirici bir biçimde değerlendirilmesi.[HÜKÜM] | Yasalara göre mahkemece bir olay ya da olgunun doğuşuna etken olan nedenlerin de göz önünde bulundurularak değerlendirilmesi sonucu verilen karar.[KAZA] )

( RESULT vs. JUDGE )

- VARLIĞIM ile BEN VARIM

( MY BEING vs. I EXIST )

- VARLIK/VAROLUŞ ve/||/<> HAK ve/||/<> HAREKET

- VARLIK ile/ve/= HAREKET

( EXISTENCE vs./and/= MOVEMENT )

- VARLIK ile/||/<> HİÇLİK

( Varoluşçuluk )

( Søren Kierkegaard tarafından 1843 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1813-1855) (Ülke: Danimarka) (Alan: Felsefe, Teoloji) (Önemli katkıları: Varoluşçuluk öncüsü) )

- VARLIK = MEVCUDİYET = BEING[İng.] = ÊTRE[Fr.] = SEIN, SEIENDE[Alm.] = ENS, ESSE[Lat.] = TO ON, EINAI[Yun.]

- VARLIK ile/||/<> ÖZGÜRLÜK

( Varoluş özden önce gelir )

( Jean-Paul Sartre tarafından 1943 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1905-1980) (Ülke: Fransa) (Alan: Felsefe) (Önemli katkıları: Varoluşçuluk, özgürlük ve sorumluluk) )

- VARLIK ve/<> VAROLUŞ ve/<> İNSAN

- VAROLAN/VAROLUŞ GÜDÜSÜ:
AZ ENERJİ HARCAMA ile/ve ÇOK ENERJİ DEPOLAMA

( Kişi, ikisinin de dengesini kuran/sağlayandır. )

- VAROLAN ile/ve/değil DUYUMLANAN

( [not] EXIST vs./and/but SENSORIAL )

- VAROLAN ile/ve HAREKET

- VAROLAN ile/ve/<> OLANAKLI ile/ve/<> OLASILIKLI

( MEVCUT ile/ve/<> MÜMKÜN ile/ve/<> MUHTEMEL )

- VAROLAN ile/ve/||/<> TÜRÜM

( ... İLE/VE/||/<> Varolanların oluşumu. )

- VAROLANBİLİMİ ile/ve/||/<>/> BİLGİBİLİMİ

( ONTOLOGY vs./and/=/||/<>/> EPISTEMOLOGY )

- VAROLUŞ = VÜCUT, MEVCUDİYET = EXISTENCE[İng., Fr.] = DASEIN, EXISTENZ[Alm.] = EXISTENTIA[Lat.] = EXISTENCIA[İsp.]

- VARYANS İLE STANDART SAPMA İLE ARALIK ile/||/<> YAYILIM ÖLÇÜLERİ

( Veri dağılım göstergeleri. )

( Formül: σ² = Σ(x-μ)²/n )

- VARYANS ile/||/<> ANALİZİ

( ANOVA (varyans analizi) yöntemi )

( Ronald Fisher tarafından 1918 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1890-1962) (Ülke: İngiltere) (Alan: İstatistik, Genetik) (Önemli katkıları: Wright-Fisher modeli, istatistiksel genetik) )

- VARYANS ile/||/<> STANDART SAPMA

( Varyans karesel sapma İLE standart sapma karekökü )

( Formül: σ² = Σ(x-μ)²/n İLE σ = √(σ²) )

- VARYASYON//VARIATION[İng.] yerine ÇEŞİTLE(N)ME, DEĞİŞİK

- VARYOLASYON (ÇİN) ile/||/<> AŞILAMA (JENNER)

( Çinliler 10. yüzyılda varyolasyon yaptı İLE Jenner 1796da modern aşıyı geliştirdi. )

( Song Hanedanlığı Hekimleri tarafından 1000 yılında keşfedildi/formüle edildi. )

- VB İLE MO İLE DFT İLE QMC ile/||/<> KUANTUM KİMYA METODLARI

( Moleküler elektronik yapı kuramları. )

( Formül: E = ∫ψ*Hψ dτ )

- VCG İLE AUCTİON İLE MATCHİNG ile/||/<> MEKANİZMA TASARIMI

( Teşvik uyumlu sistemler. )

( Formül: pᵢ = bᵢ₊₁ (2nd price) )

- VEBÂ/COCOLIZTLI[Aztek dili]:
HIYARCIKLI/BUBONİK ile/ve/||/<> AKCİĞER/PNÖMONİK ile/ve/||/<> PULMONER/SEPTİSEMİK

( )

- VECTOR FİELD ile/||/<> SCALAR FİELD

( Vector field vektör her nokta İLE scalar field sayı her nokta. )

( Formül: Vector İLE scalar assignment )

- VEDÂ ile/ve/değil/yerine/||/<>/< VEFÂ

- VEGAN BESLEN("ME")MEK/OL("MA")MAK:
HAYVANLARA ve/değil/yerine/||/<>/> BİZE

( Pahalıya mal olur. VE/DEĞİL/YERİNE/||/<>/> Ucuza mal olur. )

( APUKURYA[Yun.]: Et yenilmeyen dönem. )

- VEGAN/LIK ve/||/<> CAYNACI/LIK(JAİNİZM)

( Hiçbir hayvanın etini ve/ya da ürünlerini yememenin yanısıra, hayvanları, mal/kaynak ya da köle olarak kullanmamayı esas alarak yaşam sürdürme tutumu. VE/||/<> Doğaya, düzene(sisteme) yük ya da olumsuz etki yaratmayacak biçimde, temel gereksinim/zorunlulukların ötesine geçmeyecek biçimde, doğayla uyumlu ve bütünlüklü bir yaşam sürdürme tutumu. )

- VEKTÖR UZAYI ile/||/<> AFİN UZAY

( Vektör orijin var toplama, afin nokta farkı vektör. )

( Formül: Origin İLE point differences )

- VEKTÖR YEĞİNLİK ŞİDDET ile/||/<> YÖN

( )

( William Rowan Hamilton tarafından 1843 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1805-1865) (Ülke: İrlanda) (Alan: matematik) )

- VEKTÖR[İng. < VECTOR ][Fr. < VECTEUR] değil/yerine/= BİLEŞKE | YÖNEY | TAŞIYICI

( Doğrultusu, yönü, uzunluğu belirli olan ve bir ok imiyle gösterilen doğru çizgi. | Büyüklüğü ile yönü olan nicelik. | Enfeksiyon etkenini bir konaktan diğerine aktaran genellikle eklem bacaklı, omurgalı ya da omurgasız taşıyıcı dirimli. )

- VEKTOR ile/||/<> SKALER

( Vektörün yönü var, skalerin sadece büyüklüğü var )

( Formül: F⃗ İLE m )

- VENOM[İng.] değil/yerine/= HAYVANSAL ZEHİR

- VEREM[Ar.]/SİLL[Ar.]/ÇIBAN/AKARSU ile AKARCA/FİSTÜL[Fr.]

( ... İLE Kemik veremi. | Sürekli işleyen çıban. | Küçük akarsu. | Kaplıca. )

- VEREM ve/||/<> VEREM/KOH BASİLİ(MİKROBU)[< R. Koh adından]

- VERİLİ ile/ve/değil/yerine/||/<>/< KAZANILMIŞ

( VEHBÎ İLE/VE/DEĞİL/YERİNE/||/<>/< KESBÎ )

- VERİTABANI ile/||/<> ALGORİTMA

( Veritabanı veri depolama İLE algoritma işlem yöntemi. )

( Formül: Storage İLE processing method )

- VERTEBRATA ile/||/<> İNVERTEBRATA

( Vertebrata omurga, invertebrata omurgasız. )

( Formül: Backbone İLE no backbone )

- VERTEX ALGEBRA ile/||/<> CONFORMAL FİELD THEORY

( Vertex algebra cebirsel conformal field theory yapısıyken İLE CFT fiziksel conformal field theory modelidir )

( Formül: Operator product expansion )

- VERTİCAL ANGLES ile/||/<> ADJACENT ANGLES

( Vertical karşılıklı eşit, adjacent yan yana. )

( Formül: Opposite equal İLE side by side )

- VERTİGO ile VİTİLİGO/ALA

( ... İLE Kerevizde bulunan psoralenler, deride, melanin üretimini artırarak, vitiligodan[beyaz lekeler] kurtulmaya yardımcı olur. )

- VICTORIA GÖLÜ ve/||/<> MALAWI GÖLÜ

( Afrika'nın en büyük, dünyanın ikinci büyük tatlı su kaynağıdır. VE/||/<> Dünya üzerindeki öteki tatlı su düzeninde bulunmayan canlılara ev sahipliği yapmaktadır. )

- VİNİL ile/||/<> ALLİL

( Vinil çift bağa bitişik İLE allil bir karbon ötededir )

( Formül: CH₂=CH- İLE CH₂=CH-CH₂- )

- VİRİAL KATSAYI ile/||/<> KOMPRESİBİLİTE

( Virial B,C gaz etkileşim, kompresibilite Z = PV/nRT. )

( Formül: B₂ İLE B₃ İLE Z )

- VİRTÜEL İŞ ile/||/<> GERÇEK İŞ

( Virtüel iş hayali yer değiştirme δW, gerçek iş fiziksel W = ∫F·ds. )

( Formül: δW = F·δr İLE W = ∫F·dr )

- VİRÜS:
YAPISI SAĞLAM ile/değil/>< YAPISI BOZULMUŞ

- VİRÜS ile YELLOWSTONE PARKINDAKİ VİRÜSLER

( 90-95° alkolle öldürülebilir. İLE 90-95° üzerinde bile öldürülemeyenler vardır. )

( Virüsler, -270°'deki azot tankında sürekli yaşayabilirler. )

- VİSKOZ KUVVET ile/||/<> BASINÇ KUVVETİ

( Viskoz sürtünme kayma, basınç normal yüzeye diktir. )

( Formül: τ = μ(∂v/∂y) İLE P·A )

- VİSKOZİTE ile/||/<> YÜZEY GERİLİMİ

( Viskozite akışa direnç İLE yüzey gerilimi yüzey daralması )

( Formül: η (Pa·s) İLE γ (N/m) )

- VITAL KAPASİTE/VITAL CAPACITY[İng.] değil/yerine/= YAŞAMSAL SIĞA

- VITALİTE/VITALITY[İng.] değil/yerine/= YAŞAMA GÜCÜ

- VİTALİZM İLE MEKANİZM İLE DARWİNİZM İLE MOLEKÜLER ile/||/<> BİYOLOJİ TARİHSEL EVRİMİ

( Biyolojik düşüncenin evrimi. )

( Formül: Watson-Crick )

( Jacques Charles tarafından 1859 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1809-1882) (Ülke: İngiltere) (Alan: Biyoloji) (Önemli katkıları: Evrim teorisi, doğal seçilim) )

- VİTAMİN İLE MİNERAL İLE KOFAKTÖR İLE KOENZİM ile/||/<> BİYOMOLEKÜL YARDIMCILARI

( Enzim aktivitesi için gerekli moleküller. )

( Formül: NAD⁺ İLE FAD İLE CoA )

- VİTAMİN[Lat.] değil/yerine/= DİRİLEK

- VİVİPAR/VIVIPAROUS[İng.]/VİVİPARE[Fr.] ile DOĞURAN

( Doğurucu, canlı yavru doğuran. )

- VO2MAX İLE LACTATE İLE POWER ile/||/<> ATLETİK PERFORMANS

( Spor fizyolojisi parametreleri. )

( Formül: P = Force × Velocity )

- VON NEUMANN ile/||/<> MİMARİSİ

( Bilgisayar mimarisi, stored-program konsepti )

( John von Neumann tarafından 1945 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1903-1957) (Ülke: Macaristan/ABD) (Alan: Matematik, Bilgisayar) (Önemli katkıları: Oyun teorisi, bilgisayar mimarisi) )

- VULKANİZASYON ile/||/<> DEPOLİMERİZASYON

( Vulkanizasyon S ile çapraz bağ İLE depolimerizasyon parçalanma. )

( Formül: Kauçuk sertleşme İLE bozunma )

- W BOZON İLE Z BOZON İLE HİGGS ile/||/<> ELEKTROZAYIF BOSOZLAR

( Zayıf kuvvet taşıyıcıları ve kütle kaynağı. )

( Formül: M_W = 80.4 GeV/c² )

- W/Z BOZONU ile/||/<> FOTON

( W/Z zayıf kuvvet masif ~80-90 GeV, foton kütlesiz. )

( Formül: Kısa menzil İLE sonsuz )

- WADE KURALLARI ile/||/<> ISOLOBAL ANALOJİ

( Wade boran kafes elektron, isolobal fragment benzerlik. )

( Formül: Closo/nido/arachno )

- WAGNER-MEERWEİN ile/||/<> PİNAKOL DÜZENLENMESİ

( W-M karbokasyon göçü, pinakol diol→keton. )

( Formül: H/R shift İLE -H₂O )

- WARİNG PROBLEMİ ile/||/<> PROUHET-TARRY-ESCOTT

( Waring k-inci kuvvet toplamı, PTE eşit kuvvet toplamları. )

( Formül: Power representation İLE equal sums )

- WATER SPLİTTİNG İLE N2 REDUCTİON İLE CO2 TO FUEL ile/||/<> ELEKTROKİMYASAL DÖNÜŞÜM

( Sürdürülebilir enerji reaksiyonları. )

( Formül: 2H₂O → 2H₂ + O₂ )

- WEAK CONVERGENCE ile/||/<> NORM CONVERGENCE

( Weak ⟨xₙ,f⟩→⟨x,f⟩, norm ||xₙ-x||→0. )

( Formül: Functional convergence İLE norm convergence )

- WEAK CONVERGENCE ile/||/<> STRONG CONVERGENCE

( Weak distribution yakınsama, strong almost sure. )

( Formül: Distribution İLE pointwise )

- WEAK TOPOLOGY ile/||/<> STRONG TOPOLOGY

( Weak linear functional, strong norm topolojisi. )

( Formül: Functional İLE norm topology )

- WEİERSTRASS FACTORİZATİON ile/||/<> HADAMARD FACTORİZATİON

( Weierstrass entire fonksiyon, Hadamard sonlu dereceli. )

( Formül: General entire İLE finite order )

- WEİERSTRASS P ile/||/<> JACOBİ ELLİPTİC

( Weierstrass ℘ genel elliptic, Jacobi sn,cn,dn özel. )

( Formül: General elliptic İLE special cases )

- WERNER İLE CRYSTAL FİELD İLE LİGAND FİELD İLE MO ile/||/<> KOORDİNASYON KURAMLERİ

( Metal kompleks bağlanma modelleri. )

( Formül: Δo = 10Dq )

- WERNER İLE JØRGENSEN İLE SİDGWİCK ile/||/<> KOORDİNASYON KURAMLERİ

( Kompleks bileşik kuramlarınin gelişimi. )

( Formül: CN = 2-12 mümkün )

- WERNİCKE İLE BROCA İLE HİPPOKAMPUS ile/||/<> BEYİN BÖLGELERİ

( Özelleşmiş beyin alanları. )

( Formül: Sol hemisfer (dil) )

- WESTERN BLOT ile/||/<> NORTHERN BLOT

( Western protein, Northern RNA tespiti )

( Formül: SDS-PAGE→transfer→antikor (Western) İLE RNA jel→transfer→prob (Northern) )

- WEYL FERMİYON ile/||/<> DİRAC FERMİYON

( Weyl fermiyon kütlesiz ve tek kirallıkken İLE Dirac fermiyon kütleli ve çift kiraldir )

( Formül: m = 0 İLE P_L/R )

( Paul Dirac tarafından 1928 yılında keşfedildi/formüle edildi. )

- WİENER İLE HOSOYA İLE RANDİĆ ile/||/<> MOLEKÜLER TOPOLOJİ İNDEKSLERİ

( Molekül yapısının sayısal tanımlayıcıları. )

( Formül: W = ΣΣd(i ilej) )

- WİENER-HOPF ile/||/<> HİLBERT TRANSFORM

( W-H faktorizasyon, Hilbert singular integral. )

( Formül: Factorization İLE singular integral )

- WİLCOXON ile/||/<> TESTİ

( Wilcoxon işaretli sıra testi )

( Frank Wilcoxon tarafından 1945 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1892-1965) (Ülke: İrlanda-ABD) (Alan: İstatistik) (Önemli katkıları: Wilcoxon testleri, parametrik olmayan istatistik) )

- WILHELM VON HUMBOLDT ve/||/<> ALEXANDER VON HUMBOLDT

( 22 Haziran 1767 - 08 Nisan 1835 VE/||/<> 14 Eylül 1769 - 06 Mayıs 1859 )

( )

- WIMP İLE AXİON İLE STERİLE NEUTRİNO ile/||/<> KARANLIK MADDE ADAYLARI

( Görünmez madde için kuramk adaylar. )

( Formül: Ωdm = 0.27 )

- WIMP İLE MACHO İLE AXİON ile/||/<> KARANLIK MADDE ADAYLARI

( Karanlık madde parçacık kuramları. )

( Formül: Ω_DM ≈ 0.27 )

- WİTTİG İLE GRUBBS İLE SONOGASHİRA ile/||/<> NOBEL ÖDÜLLÜ REAKSİYONLAR

( Organik sentezde çığır açan reaksiyonlar. )

( Formül: Ph₃P=CHR )

- WİTTİG REAKSİYONU ile/||/<> MCMURRY REAKSİYONU

( Wittig fosfor ilid alken, McMurry Ti ile keton coupling. )

( Formül: Ph₃P=CHR İLE TiCl₃ )

- WKB İLE BORN İLE HARTREE-FOCK ile/||/<> YAKLAŞIM YÖNTEMLERİ

( Kuantum problemlerinin çözümü için yaklaşımlar. )

( Formül: ψ ≈ Ae^(iS/ℏ) )

- WKB YAKLAŞIMI ile/||/<> BORN YAKLAŞIMI

( WKB yarı klasik dalga, Born saçılma pertürbasyonu. )

( Formül: ψ ~ e^(iS/ħ) İLE f(θ) )

- WLF DENKLEMİ ile/||/<> ARRHENİUS

( WLF Tg yakın viskozite, Arrhenius yüksek T. )

( Formül: Free volume İLE aktivasyon )

- WOLFF-KİSHNER ile/||/<> MOZİNGO İNDİRGENMESİ

( W-K hidrazin karbonil→CH₂, Mozingo Raney-Ni tiyol. )

( Formül: N₂H₄/KOH İLE H₂/Ni )

- WORMHOLE ile/||/<> BLACK HOLE

( Wormhole uzay-zamanı birleştiren köprüyken İLE black hole tek yönlü event horizon yapısıdır )

( Formül: Einstein-Rosen bridge )

- WRİGHT-FİSHER İLE MORAN İLE COALESCENT ile/||/<> POPÜLASYON GENETİĞİ

( Genetik drift ve evrim modelleri. )

( Formül: p(t+1) = Binomial(2N İLE p(t))/2N )

- WUHAN'DAN[ - ÇİN], (BAZI) HAYVANLARLA OLAN YAKIN İLİŞKİLERİNDEN DOLAYI ÇIKAN HASTALIKLAR:
SUÇİÇEĞİ ve/||/<>/> VEBÂ ve/||/<>/> KORONA

( )

- X-BAĞLI ile/||/<> OTOZOMAL

( X-bağlı cinsiyet kromozomu İLE otozomal vücut. )

( Formül: Sex-linked İLE autosomal )

- X-IŞINI KRİSTALOGRAFİ ile/||/<> NMR SPEKTROSKOPİ

( X-ışını kristal protein yapısı, NMR çözelti dinamiği )

( Formül: Bragg yasası İLE Larmor frekansı )

- X-IŞINI ile/||/<> KRİSTALOGRAFİ

( X-ışınlarının kristal yapı analizinde kullanımı )

( William Henry Bragg tarafından 1913 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1862-1942) (Ülke: İngiltere) (Alan: fizik) (Önemli katkıları: X-ışını kristalografisi, Bragg yasası, kristal yapı analizi) (Nobel: 1915) )

- X-RAY İLE CT İLE MRI İLE PET ile/||/<> TIBBİ GÖRÜNTÜLEME

( Medikal görüntüleme teknikleri. )

( Formül: T1 İLE T2 weighted (MRI) )

- X-RAY KRİSTALOGRAFİ ile/||/<> CRYO-EM

( X-ray kristal yapı, cryo-EM donmuş yapı. )

( Formül: Crystal İLE frozen structure )

- X-RAY KRİSTALOGRAFİ ile/||/<> NMR SPEKTROSKOPİ

( X-ray kristal statik yapı, NMR çözelti dinamik. )

( Formül: Bragg kırınım İLE spin )

- X ile/||/<> IŞINI

( X-ışınlarının keşfi )

( Wilhelm Röntgen tarafından 1895 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1845-1923) (Ülke: Almanya) (Alan: Fizik) (Önemli katkıları: X ışınlarının keşfi) (Nobel: 1901) )

- XNA İLE EXPANDED GENETİC CODE İLE SYNTHETİC CELL ile/||/<> YAPAY YAŞAM

( Doğal olmayan biyolojik sistemler. )

( Formül: ATGC → ATGCXY )

- XRD ile/||/<> XPS

( XRD kristal yapı Bragg İLE XPS yüzey element oksidasyon. )

( Formül: Bulk İLE yüzey )

- [ya]
İSTİKLÂL ya da ÖLÜM

( )

- YA/YA DA ile/ve/değil/yerine/||/+/<>
( HEM, HEM DE ve/||/<> NE, NE DE )

( Ayrım. | İLE/VE/<> Birlik/bütünlük. )

( 0 1 ile/ve/<> [ 1 ile/ve/<> 0 ] )

( "Ne, ne de", "hem, hem de" ile birliktedir![ayrı değildir!] [sadece insana/gelişmiş zihinlere özgüdür!] )

( Doğada/fizikte/hayvanlarda, deneyde/laboratuvarda. İLE/VE/<> Sadece İNSAN'da. )

( Bir şey(ler)i bildirtir. İLE/VE/<> Kendini bildirtir. )

( EL: [Bağlamına/işlevine/yerine/gereksinime göre]
Hem kirli, hem de temiz...
Ne kirli, ne de temiz. )

( DEKOLTE:
Hem açık, hem de kapalı...
Ne açık, ne de kapalı. )

( BEYİN:
Hem ayrık, hem de bitişik...
Ne ayrık, ne de bitişik. )

- [ya] YENİLECEĞİZ değil/yerine/ya da/>< YENİLENECEĞİZ

- YABANCI ile/ve VAHŞİ

( PHALANG/GUAVA[Tayca] ile/ve ... )

( STRANGE vs./and WILD )

- YAĞ ile YAĞ ASİDİ

( Trigliseritlerden oluşan organik bileşikler. İLE Uzun zincirli karboksilik asitler. )

- YAKINSAK MERCEK ile/||/<> IRAKSAK MERCEK

( Yakınsak toplar, ıraksak dağıtır )

( Formül: f>0 İLE f<0 )

- YAKINSAK SERİ ile/||/<> IRAKSAK SERİ

( Yakınsak seri sonlu limite gider, ıraksak seri sonsuza gider )

( Formül: lim S_n = L (yakınsak) İLE lim S_n = ∞ (ıraksak) )

- YAKINSAK ile/||/<> IRAKSAK

( Yakınsak limite gider, ıraksak sonsuza gider )

( Formül: Converge İLE diverge )

- YAKMAK ile DALAMAK

- YALANCI PARADOKSU ile/||/<> DOĞRULUK PARADOKSU

( Yalancı paradoksu "Bu tümce yanlıştır" önermesi İLE doğruluk paradoksu öz-göndergeli tümcelerin paradoksudur. Yalancı paradoksu doğruysa yanlış, yanlışsa doğru İLE bu klasik mantık için sorun yaratır. Tarski doğruluğun meta-dilde tanımlanması gerektiğini gösterdi. )

( Alfred Tarski tarafından 1936 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1901-1983) (Ülke: Polonya/ABD) (Alan: Matematik, Mantık) (Önemli katkıları: Semantik doğruluk teorisi, model teorisi, biçimsel dillerde doğruluk tanımı) )

- YALIN KARBONHİDRAT ile/ve/||/<>/> KARMAŞIK KARBONHİDRAT

( Kısa zincirli şeker molekülleri. İLE/VE/||/<>/> Uzun zincirli şeker molekülleri. )

- YANGININ/İLTİHABIN:
ÇOĞU ile/ve/||/<> AZI

( Yaşlandırır. İLE/VE/||/<> Kanser (olasılığını) artırır. )

( )

- YANIK ile/ve/||/<>/> KÜL

( )

- YANILMAZ/LIK ile/ve/değil/yerine/||/<>/< YETERLİ/LİK

- YANLIŞLANABİLİRLİK ile/||/<> DOĞRULAMA

( Bilimsel yöntem )

( Karl Popper tarafından 1934 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1902-1994) (Ülke: Avusturya-İngiltere) (Alan: Bilim Felsefesi) (Önemli katkıları: Yanlışlanabilirlik ilkesi) )

- YANMA ile/||/<> PASLANMA

( Yanma hızlı oksidasyon İLE paslanma yavaş oksidasyon )

( Formül: C + O₂ → CO₂ (yanma) İLE 4Fe + 3O₂ → 2Fe₂O₃ (pas) )

- YANMA/ATEŞ İÇİN:
ENERJİ ve/||/<> YAKIT ve/||/<> OKSİJEN

( )

- YANSIMA ile/||/<> KIRILMA

( Yansıma geri dönüş İLE kırılma ortam değişiminde yön değişimidir )

( Formül: θi=θr İLE n₁sinθ₁=n₂sinθ₂ )

- YAPAY SEÇİLİM ile/||/<> CİNSEL SEÇİLİM

( Yapay seçilim insan yönlendirmeli İLE cinsel seçilim eş seçimi )

( Formül: Islah (yapay) İLE sekonder cinsel karakterler (cinsel) )

- YAPAY ZEKÂ ile BİYOİNFORMATİK

( İnsan zekâsını taklit eden bilgisayar düzenleri geliştirme bilimi. İLE Biyolojik verileri çözümlemek ve yorumlamak için bilgisayar bilimi ve istatistiksel yöntemleri kullanan bir bilim dalı. Bu iki dalın kesiştiği noktada, biyolojik verilerden yeni bilgiler ve keşifler elde etmek için yapay zekâ algoritmaları kullanılmaktadır. )

- YAPAY ZEKA ile/||/<> İNSAN ZEKASI

( Makine bilinci )

( Various tarafından 2010 yılında keşfedildi/formüle edildi. (Ülke: Bilinmiyor) )

- YAPI ile/||/<> ÖZNE

( Yapısalcılık )

( Claude Lévi-Strauss tarafından 1958 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1908-2009) (Ülke: Fransa) (Alan: Antropoloji) (Önemli katkıları: Yapısalcılık) )

- YAPICI GİRİŞİM ile/||/<> YIKICI GİRİŞİM

( Yapıcı girişimde dalgalar güçlenir, yıkıcıda söner. )

( Formül: δ = 2nπ İLE δ = (2n+1)π )

- YAPILAMAZLIK ile/ve/değil/||/=/<>/< MANTIKDIŞILIK

- YAPITAŞI ile "YAPITAŞI"

( Yapılarda kullanılan, granit türünden taş. İLE Göze/hücre. )

- YAPRAKTAKİ EKSİKLİKLERDE:
AZOT ile KALSİYUM ile MAGNEZYUM ile POTASYUM

( İLE

İLE

İLE
)

- YAPTIRIM ile/ve/değil DAYANAKÇA

( [not] SANCTION vs./and/but THE BASE ON )

- YARA ile BIÇILGAN

( ... İLE Azmış, yayılmış yara. | Hayvanların tırnak kökünde oluşan yara. )

- YARAR ile/||/<> MUTLULUK

( En fazla mutluluk ilkesi )

( Tu Youyou tarafından 1863 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1806-1873) (Ülke: İngiltere) (Alan: Felsefe, Ekonomi) (Önemli katkıları: Faydacılık, özgürlük üzerine) (Nobel: 2015) )

- YARATICILIK ile/ve CANLANDIRMAK ile/ve HAREKET KATMAK

( Kuralları önce bilmek, sonra [yeri geldiğinde ve gerektiğince] unutmak/unutabilmek gerek! )

- YARATMAK ile/ve/değil/||/<>/>/< BESLEMEK

- YARI ÖMÜR ile BİYOLOJİK YARI ÖMÜR

( Canlı organizmaya verilen radyoaktif maddenin, yarısının ortamdan atılması için geçen süre. İLE Bir radyoaktif maddenin, etkinliğinin yarı değerine düşmesi için geçen süre. Yarı ömür 10¹5 yıldan [vanadyum] 10¯¹6 saniyeye [berilyum] kadar değişir. )

( HALF-LIFE, HALF-PERION vs. BIOLOGICAL HALF-LIFE )

( HALBWERTZEIT mit BIOLOGISCHE HALBWERTZEIT )

- YARI ÖMÜR ile/||/<> ORTALAMA ÖMÜR

( Yarı ömür %50 bozunma süresi, ortalama ömür τ = t₁/₂/ln2. )

( Formül: t₁/₂ İLE τ = 1/λ )

- YARIÇAP ile/||/<> ÇAP

( Yarıçap merkez-kenar, çap=2×yarıçap )

( Formül: r yarıçap İLE d=2r çap )

- YARIİLETKEN ile/||/<> İLETKEN

( Yarıiletken kontrollü iletkenlik, iletken yüksek sabit iletkenlik. )

( Formül: E_g ~ 1 eV İLE E_g ~ 0 )

- YARIKLAR ile/ve LOBLAR

- YARIM ile YARILANMA SÜRESİ

( ... İLE Bir radyoaktif madde miktarının, başlangıç değerinin yarısına düşmesi için geçen ve T1/2 = In2 / λ ile verilen süre. [Burada, λ, bozulma sabitidir.] )

( NİM ile ... )

- YARIMBURGAZ MAĞARASI ile/||/<> KARAİN MAĞARASI

( Yarımburgaz 400 bin yıllık Homo erectus izleri İLE Karain 50 bin yıllık Homo sapiens barınağıdır. Yarımburgaz Alt Paleolitik İLE Karain Orta-Üst Paleolitik katmanlar içerir. İki mağara Anadolu prehistoryası İLE iki farklı insan türünün varlığını gösterir. )

( Mehmet Özdoğan tarafından 1986 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1947-) (Ülke: Türkiye) (Alan: Arkeoloji, Prehistorya) (Önemli katkıları: Yarımburgaz Mağarası kazıları, Neolitik Çağ Anadolu araştırmaları, kültürel difüzyon çalışmaları) )

- YARIMETAL ile/||/<> METAL

( Yarımetal ara özellik İLE metal tipik metalik özelliktedir )

( Formül: Si İLE B İLE Fe İLE Cu )

- YAŞ GERİLETME ile/ve/||/<> ZAMAN İLERLETME

- YAŞ:
ÖLÇÜT ile/ve/değil/||/<> VERİ

- YAŞ ile/ve/değil/ne yazık ki/||/<>/< KİLO

- YASAK ile/ve/değil/yerine/||/<>/< YAPTIRIMA TÂBİ

- YASAL EHLİYETTE:
<0 ile/ve/||/<>/> 0-15 ile/ve/||/<>/> 15-22 ile/ve/||/<>/> 22-70 ile/ve/||/<>/> 70>

( 9 AY ile/ve/||/<> SİNN-İ SEBÂVET ile/ve/||/<> SİNN-İ BÜLÛĞ ile/ve/||/<> SİNN-İ RÜŞT ile/ve/||/<> SİNN-İ ATEH(BUNAMA) )

- YAŞAM AĞACI ile/ve/||/<> DARWIN

( )

( Yaşam Ağacı Belgeseli(BBC)'ni de izlemenizi salık veririz... )

- YAŞAM ALANI ile/ve/değil HAREKET ALANI

( Bazı düşünürlerin/sanatçıların, [turistlerin ya da turist gibi yaşayanların vb.] her hareket alanlarının, yaşam alanı olmadığı gibi. )

( [not] LIFE FIELD vs./and/but MOTION/ACTIVITY FIELD )

- YAŞAM:
ANLAM değil TUTKU

- YAŞAM:
ÇÖL İKLİMİNDE ile MUSON İKLİMİNDE ile AMAZON'DA ile KUTUPLARDA

- YAŞAM:
YAŞIMIZ ile/ve/değil/yerine/||/<> YAŞADIKLARIMIZ

- YAŞAM ile/ve HAREKET

( LIFE vs./and MOVEMENT )

- YAŞAM = HAYAT = LIFE[İng.] = VIE[Fr.] = LEBEN[Alm.] = VITA[Lat.] = BIOS[Yun.] = VIDA[İsp.]

- YAŞAM ile/ve ÖNGÖRÜLEBİLİR YAŞAM

( ... İLE/VE Kişinin en çok istediği/"aradığı". )

( LIFE vs. FORSIGHTABLE LIFE )

- YAŞAMA GÜCÜ = KUVVE-İ HAYATİYE = FORCE VITALE[Fr.] = LEBENSKRAFT[Alm.]

- YAŞAMAK ve/||/<>/>/< ÇÖZÜM ÜRETMEK

( Yaşamakla meşgul olmazsan, ölmekle meşgul olursun. VE/||/<>/>/< Çözümün bir parçası değilsen, sorunun bir parçasısındır. )

- YAŞAMAKTA/YAŞIYOR OLMAK ile/ve/değil ÖLMEKTE/ÖLÜYOR OLMAK

- YAŞAMDA:
GÖZESEL(HÜCRESEL) ORGANİZASYON ve/||/<> ÜREME ve/||/<> METABOLİZMA ve/||/<> HOMEOSTAZ ve/||/<> KALITIM ve/||/<> UYARANLARA TEPKİ ve/||/<> BÜYÜME VE GELİŞME ve/||/<> EVRİLEREK UYUMLANMA

- YAŞAMDA KALMAK ile/ve/değil/||/<>/> YAŞAMAK

( Canlılarda. İLE/VE/DEĞİL/||/<>/> İnsanda. )

( [not] TO SURVIVE vs./and/but/||/<>/> TO LIVE )

- YAŞAMIN:
"DAYATTIKLARI" ile/ve/değil/yerine/<> GETİRDİKLERİ

- YAŞAMSAL(VİTAL) ile/ve/<> YAYILMACI/BULAŞICI(VİRAL)

- YAŞATMAK ile DİRİLTMEK

- YAŞAYAMAMAK ile/ve/değil YAŞADIĞINI, GÖNLÜNCE YAŞAYAMAMAK

( Hayallerini/istediklerini gerçekleştirememek. İLE/VE/DEĞİL Gerçekten istediklerini ve gerekenlerini yaptığın halde hayallerini gerçekleştirememek. )

- YAŞIMDAYIM" değil YAŞINDAYIM

- YAŞLANILAN HAYAT değil/yerine YAŞANILAN HAYAT

- YAŞLANMA ile/ve/değil/yerine/||/<> YIPRANMA

( FERSUDE[Fars.]: Eskimiş, yıpranmış, aşınmış. )

- YAŞLANMADAN YAŞ ALMAK ile/değil/yerine/>< YAŞLANMAK

- YAŞLANMAK ile/ve/değil/yerine KOCAMAK/KARIMAK/KARTALMAK/KARTLAŞMAK

( COTTURUK: Kocamış, çirkinleşmiş kişi. )

- YAŞLANMAK ile/ve/değil/yerine/||/<>/< OLGUNLAŞMAK

- YAŞLANMAK değil YAŞ ALMAK

( Erkekler, yaşını saklamaya; kadınlar ise saklamamaya başladığı zaman yaşlanmaya başlamıştır. )

( Yaşlanmak, bir dağa tırmanmaya benzer. Çıktıkça yorgunluğunuz artar, soluğunuz kesilir fakat görüş açınız genişler. )

- YAŞLI ile KARAKOCA

( ... İLE Saçı ağarmamış yaşlı kişi. )

- YAŞLILIK ve/||/<> SAYRILIK ve/||/<> KITLIK ve/||/<> ÖLÜM

( "Mahşerin dört atlısı." )

- YASSI GÖZELER = HÜCERÂT-I MÜFERTAHA = CELLULES PLATES

- YAVRULAMAK ile/değil/||/<> DOĞURMAK

( Doğada, hayvanlarda ve insanda. İLE/DEĞİL/||/<> İnsan'da. )

- YAYAS ile/||/<> YAYASA

( Makat/dübr/anüs. İLE/||/<> Ağacın, toprağa yayılan dalı. )

- YAYGIN ÖLÜMCÜL HASTALIK ile/ve/değil/||/<> KÜRESEL SALGIN HASTALIK

( ... İLE 1- Nüfusun daha önce maruz kalmadığı bir hastalığın ortaya çıkışı. | 2- Hastalığa neden olan etmenin kişilere bulaşması ve tehlikeli bir hastalığa yol açması. | 3- Hastalık etmeninin kişiler arasında kolayca ve devamlı olarak yayılması. )

- YAYIK GÖZELER = HÜCERÂT-I MÜNBASİTE = CELLULES LAMINIFORMES

- YAYILAN İLE DURAN İLE EVANESCENT ile/||/<> DALGA MODLARI

( Farklı dalga yayılım türleri. )

( Formül: E ~ e^(-κz) )

- YAZMALAR ile/ve/||/<> VOYNICH YAZMASI

( İlgili yazı için burayı tıklayınız... )

- YAZMALARIN BOZULMASINDA:
MİKROORGANİZMALAR ve/||/<> BÖCEKLER ve/||/<> FARELER ve/||/<> NEM ve/||/<> TOZ

- yDNA ile/ve/||/<> mtDNA

( Hablogrup. İLE/VE/||/<> Hablotip. )

- YEDİĞİMİZİ ile/ve/||/<> İÇTİĞİMİZİ

( İçelim! İLE/VE/||/<> Yiyelim!
[O kadar çok ve uzun süre çiğneyelim ki, lokmamız, katı değil sıvı duruma gelene gelsin ve yediğimiz şeyi yutma ve ancak içmiş olalım! İçtiklerimizi de, yavaş yavaş, çiğniyormuş gibi yutalım!] )

- YEKTÂ değil/yerine/= BİRİCİK

( TEK, EŞSİZ, BENZERSİZ )

- YELKOVANGİLLER

( Kuşlar sınıfının, fırtınakuşları takımından bir aile. )

- YEL/RÜZGÂR ile AKÎM[Ar.]

( ... İLE Kısır. | Sonuçsuz. | Yağmur getirmeyen yel. [Özellikle Batı'dan ya da Kuzey Batı'dan esen yel.] )

- YEMEK ile/ve/||/<> İLAÇ

- YEMEME ile ORUÇ/RİYÂZAT

( ... ile TECEVVÜ'[< CÛ'] )

- YENİDEN DİRİL(T)MEK ile/değil YENİDEN CANLANDIRMAK

( [not] RESURRECTION vs./but RE-ANIMATION )

- YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI ile FOSİL YAKITLAR

( Yenilenebilir enerji kaynakları, doğal yollarla yenilenebilen ve tükenmeyen enerji kaynaklarıdır[güneş enerjisi, yel enerjisi]. İLE Kömür, petrol ve doğalgaz gibi yeraltında bulunan ve sınırlı miktarda olan enerji kaynakları. )

- YENİLENEBİLİR ENERJİ ile/||/<> FOSİL ENERJİ

( Yenilenebilir doğal döngü sürdürülebilir, fosil sınırlı CO₂. )

( Formül: Güneş/rüzgar İLE kömür/gaz )

- YERÇEKİMİ ile/||/<> KÜTLE ÇEKİM

( Dünya'nın çekimi,. İLE Genel çekim kuvveti.

Özgül ağırlık ve yoğunluk ölçümleri. )

( Formül: g=9.8m/s² İLE F=GMm/r² )

( Al-Biruni tarafından 1030 yılında keşfedildi/formüle edildi. (973-1048) (Ülke: İslam Dünyası) (Alan: Astronomi, Matematik, Coğrafya) (Önemli katkıları: Trigonometri, Dünya çapı hesaplaması) )

- YERÇEKİMİNE:
"MÂRUZ KALMAK" ile/ve/değil/yerine/||/<> TÂBİ OLMAK

- YEREL EKSTREMUM ile/||/<> MUTLAK EKSTREMUM

( Yerel bölgesel, mutlak tüm tanım kümesindedir )

( Formül: Lokal İLE global )

- ... YERİNE ile/ve/değil/yerine/||/<>/< KARŞILIĞINDA

- YEŞİL ALAN ile/ve/||/<>/> BAHÇE

- (YETERİNCE) SU İÇMEYİ:
UNUTMAMAK ve/||/<> ATLAMAMAK ve/||/<> ERTELEMEMEK

- YETERSİZLİK ile/ve/=/||/<> YETMEZLİK

- ...YI:
"HİSSEDİYORUM" ile/ve/değil/||/<>/>/< VARSAYIYORUM

- YIKIM ile/ve/||/<> ÇÜRÜME

- YIKIM ile/ve/değil YIKILIM

( Yapıda. İLE/VE/DEĞİL Fizikte, kimyada. )

- YIKMAK ile/ve/||/<> YAKMAK/GÖYMEK

- YIL ile/||/<> HESAP

( Güneş yılının hassas hesabı: 365 gün 5 saat 46 dakika 24 saniye )

( Battani tarafından 900 yılında keşfedildi/formüle edildi. (858-929) (Ülke: Harran) (Alan: matematik) (Önemli katkıları: Trigonometrik tablolar, güneş yılı hesabı, astronomi) )

- YILAN yerine SÜRETKER(SÜRÜNGEN)

- YILDIZ KÜTLELİ KARA DELİK ile/||/<> SÜPER KÜTLELİ KARA DELİK

( Yıldız kütleli kara delik 3-100 güneş kütlesi İLE süper kütleli kara delik milyon-milyar güneş kütlesidir. Yıldız kütleli yıldız çöküşü İLE süper kütleli galaksi merkezi oluşumudur. Samanyolu merkezinde Sgr A* 4 milyon güneş kütleli süper kütleli kara deliktir. )

( Andrea Ghez tarafından 2020 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1965-) (Ülke: ABD) (Alan: Astronomi) (Önemli katkıları: Samanyolu merkezindeki süper kütleli kara delik (Sgr A*) gözlemi, Nobel Ödülü (2020)) )

- YILDIZ ile/||/<> KATALOG

( Zij-i Cedid yıldız kataloğu, 994 yıldız )

( Ulug Bey tarafından 1437 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1394-1449) (Ülke: Semerkant) (Alan: matematik) (Önemli katkıları: Zij-i Cedid yıldız kataloğu, Semerkant Rasathanesi) )

- [ne yazık ki]
YIRTICI ile/ve/<> YIKICI

- YİYECEK:
BESİN ve/||/<>/> SÜPÜRGE

- YİYEN" ile/değil YEĞEN

- YOĞUNLUK BAĞIMLI ile/||/<> YOĞUNLUK BAĞIMSIZ

( Bağımlı rekabet/hastalık, bağımsız doğal afet. )

( Formül: Populasyon boyutu etkili İLE değil )

- YOK > VAR" değil VAR > YOK

( "Yok"tan var olmaz/çıkmaz! Önce "yok", olamaz! "Yok"tan, var'a öncelik olamaz! VE/FAKAT/ANCAK Var'ın olmamasına yok diyebiliriz. Ancak, var'dan, yok'a öncelik-sonralık ilişkisi kurulabilir. )

- YOK ile/ve/değil/yerine/||/<>/< OLANAKSIZ

- YOL ile/||/<> ANALİZİ

( Path analizi (yol analizi) yöntemi )

( Sewall Wright tarafından 1921 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1889-1988) (Ülke: ABD) (Alan: Genetik) (Önemli katkıları: Wright-Fisher modeli, popülasyon genetiği) )

- YÖNELİM ile/ve/değil/<> DOĞRULUM/TROPİZM[Fr. < Yun.]