Linus Torvalds

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Linus Torvalds
2018'de Torvalds
DoğumLinus Benedict Torvalds
28 Aralık 1969 (54 yaşında)
Helsinki, Finlandiya
İkametDunthorpe, Oregon, ABD
VatandaşlıkFinlandiya, ABD
MeslekYazılım mühendisi
Tanınma nedeniLinux çekirdeğini ilk geliştiren kişi
Önemli eser(ler)Linux, git
EvlilikTove Torvalds
Çocuk(lar)3
Ebeveyn(ler)Nils Torvalds (babası)
Anna Torvalds (annesi)
Linus Torvalds 2014

Linus Benedict Torvalds (d. 28 Aralık 1969, Helsinki, Finlandiya) Finlandiya asıllı Amerikalı bir bilgisayar bilimci ve yazılım mühendisidir.[1] Linux işletim sistemi çekirdeğinin geliştiricisi ve proje yöneticisi olup, ABD'de yaşamaktadır. Transmeta'daki görevinden ayrıldığından beri OSDL'de (Açık Kaynak Geliştirme Laboratuvarları) tam zamanlı olarak Linux çekirdeği üzerinde çalışmaktadır. Helsinki Üniversitesi'nde bilgisayar bilimleri bölümünden mezun olmuştur.

Linus, Andrew S. Tanenbaum tarafından geliştirilen Minix işletim sisteminin ihtiyacını karşılayamaması üzerine bu sisteme eklemeler yapmak için geliştirmeye başlamış ancak yazmaya başladığı programı zamanla Unix tarzında kişisel bilgisayarlarda çalışabilecek bir işletim sistemi çekirdeğine dönüştürmüştür. Linux adı verilen bu çekirdek günümüzde pek çok farklı bilgisayar mimarisinde ve tüm GNU/Linux dağıtımlarında kullanılmaktadır. Linus Torvalds, 2012 Milenyum Teknoloji Ödülü'ne layık görülmüştür.[2]

Özgeçmiş[değiştir | kaynağı değiştir]

Linux "Bash" Ekranı

Linus Torvalds 1969 yılında Helsinki'de Finlandiya'daki İsveççe konuşan azınlığa mensup bir ailede doğmuştur, annesi ve babası gazetecidir. Bilgisayarla tanışması 1981 yılında iktisat profesörü olan büyükbabasına ait Commodore VIC-20 ile olmuştur. 1988 Yılında Helsinki Üniversitesi Bilgisayar Bilimleri bölümüne başlamıştır. Ancak üniversitenin ikinci yılı askerlik hizmeti için eğitimine ara vermiştir. Askerliğini teğmen rütbesi ile balistik hesaplama ofisinde yapmıştır.

Üniversite eğitimine devam ettiği yıllarda Intel-80386 işlemcili bir IBM PC satın almış ve Minix işletim sistemini kullanmıştır. 1991 Yılında Minix sisteminde memnun olmadığı özellikleri kendisi geliştirmeye başlamıştır. Daha sonra bu çalışması kendisini Dünyaca üne kavuşturacak Linux çekirdeği olarak anılacaktır.

1996 Yılında Kaliforniya, ABD'de bulunan Transmeta şirketinin iş teklifini kabul ederek buraya yerleşmiştir. 2004 Yılında buradan ayrılarak Linux Vakfında çalışmak üzere Dunthorpe, Oregon, ABD'ye yerleşmiştir. Halen burada eşi Tove Torvalds (6 kez Finlandiya ulusal karate şampiyonu) ve Patricia, Daniela ve Celeste adlı üç çocukları ile yaşamaktadır.

Linus'un Linux'u yazma hikâyesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Linus, Linux çekirdeğini kodlamaya başladığı 1991 yılında 22 yaşındaydı ancak bunu yapmasına neden olan şey tam olarak çocukça bir meraktı. Bazı çocuklar oyuncakları öylece oynamak yerine içini açıp kurcalamaya meyillidir, Linus da bilgisayarlar konusunda böyle karaktere sahip bir çocuktu. Daha 12 yaşındayken Helsinki Üniversitesi'nde iktisat profesörü olan büyük babasının hesaplamalar için kullandığı bilgisayarının başına geçip onun kâğıt üzerine yazdığı yazılım kodlarını bilgisayara geçirerek ona yardım ediyordu. Çünkü o dönemlerde bilgisayarlara işlem yaptırabilmek için hazır yazılımlar neredeyse hiç yoktu ve kullanıcılar aynı zamanda yazılımcı olmalıydı. Zamanla bu bilgisayarın kullanım kılavuzundaki örnek yazılımları yazmaya başlayan Linus, bir süre sonra kendi küçük yazılımlarını da yazmaya başladı. Linus, diğer çocuklar gibi çeşitli sportif oyunlar oynamak yerine uzun saatler ve günler boyunca kendisini bir bilgisayarla aynı odaya kapatıp yazılım yazmaktan keyif duyan bir kişiliğe sahipmiş. Linus, ilerleyen yıllarda da bilgisayarlara olan bu çocukça merakını ve yazılıma olan ilgisini hiç kaybetmemiş ve kendi yazdığı küçük yazılımlar her zaman hayatının en büyük eğlencesi olmuş.

1990 Yılında öğrencisi olduğu Helsinki Üniversitesi UNIX işletim sistemi kullanmaya ve ders olarak C programlama dili ile birlikte okutmaya karar verir. UNIX, tarihi 1960'lara kadar dayanan, akademik ve askeri alanlarla kamu hizmetlerinde yaygın kullanılan, gücünü sadeliği, temizliği ve basitliğinden alan bir işletim sistemidir. Linus bu dersin kitabı olan ve Hollandalı profesör Andrew Tanenbaum'un işletim sistemleri ile ilgili yazdığı kitabı bir dönem önceden alıp okumaya başlamış. Kitap aynı zamanda Tanenbaum tarafından yazılmış Unix benzeri bir akademik çalışma sistemi olan Minix'i anlatmaktadır. Bu sayede Linus Unix'in gerisindeki felsefeyi ve bu işletim sisteminin neler yapabileceğini öğrenerek hayran olmuş. Ancak evindeki bilgisayar Minix çalıştıramadığından bir yıl boyunca para biriktirip Intel-386 işlemcili bir IBM PC almış. Tabii ki ilk yaptığı şey yeni bilgisayarına Minix kurarak bir taraftan i386 işlemcisini ve PC mimarisini anlamaya çalışmış bir taraftan da Minix sayesinde Unix'e olan merakını giderdiği bir döneme girmiş.

Minix son kullanıcıya hitap etmeyen akademik bir sistem olduğundan kullanıcının araştırıp öğrenmesini teşvik etmek amacıyla bilinçli olarak bazı noktalarda sakatlanmış veya eksik bırakılmış bir yapıya sahiptir. Üzerindeki bazı yazılımlar da Linus'a hiç kullanışlı gelmemiş, bunlardan en önemlisi Üniversitedeki Unix sistemine bağlanmasını sağlayan uçbirim benzetme (Terminal Emulator) yazılımıydı. İşte bu yazılımı beğenmeyen Linus'un kendi uçbirim benzetme yazılımını yazmaya karar vermesiyle Linux'un tarihi başlamış oluyor. Ancak buradaki can alıcı nokta Linus'un sadece yeni bir uçbirim benzetme yazılımı yazmaya başlaması değil bu yazılımı Minix'den ayrı olarak doğrudan donanım kaynaklarını kullanarak yazmaya karar vermesidir. Bunu yapmasındaki amaç da yeni aldığı bilgisayarın nasıl çalıştığını anlamaktı.

Bir süre sonra Linus, üniversite bilgisayarına artık kendi uçbirim benzetme yazılımı ile ulaşıyor olacaktı. İstediğini yapmıştı, yazdığı yazılımın çalışması için bir işletim sistemine ihtiyacı yoktu, bilgisayarını Minix ile değil disketteki yazılımından açtığında kolayca bağlantıyı sağlıyordu ancak bir eksik vardı. Bilgisayara kaydetmek istediği belgeler olduğunda bunu yapamıyordu. Bir yardımcı yazılım ile bir işletim sistemi arasındaki ayrım noktasına işte bu anda geldi. Ancak yaptığının bir işletim sistemine yöneldiğini anlaması yazılımını Minix dosya sistemini okuyup yazabilecek şekilde geliştirdikten sonra oldu. Artık o basit bir uçbirim benzetme yazılımı değildi, kendini aşmıştı ve Linus daha iyisini yapmanın çok eğlenceli olacağını düşünmeye başladı.

Linus sonunda Minix'in kötü ve eksik yönlerinden kurtulmak için radikal bir karar verdi ve kendi disk sürücüsü ve dosya sistemi olan bir sistem yazmaya girişti. Bu gerçekten korkutucu bir karardı çünkü yapmayı planladığı şey teknik açıdan çok ağırdı ve uzun aylar boyunca neredeyse insan üstü bir çalışma temposu gerektiriyordu. Sonuçta Linus 1991 yılının yaz aylarını (ki Finlandiya'da yılın en güzel, insanların güneşin sıcaklığını biraz olsun hissedebildiği kısacık bir dönemdir) evinde pencereye siyah bir perde çekilmiş olarak bilgisayar başında geçirdi. Gece ile gündüzün birbirine karıştığı, yemek-uyku-kodlama ile geçen aylar boyunca Linus karanlık odasında kendi deyimiyle çok tatmin olduğu çok eğlenceli bir dönem geçirdi.

1991'in Eylül ayı geldiğinde artık Linus'un "Freax" adını verdiği işletim sistemi çalışır haldeydi. Aslında yaptığı iş bir işletim sistemi için gerekli olan temel prensipleri ve kuralları kodlamaktı, henüz sistem üzerinde sadece kullanıcı girişi yapıp komut girmenizi sağlayan bir kabuk yazılım ve bir C yazılım dili derleyicisi çalışıyordu. Aslında C derleyicisi olması demek pek çok yazılımın derlenip kullanılabilmesi anlamına geliyordu ancak sistem oldukça kararsızdı, bir süre sonra kendiliğinden çöküyordu. Bu nedenle Linus geliştirme için hala Minix'i kullanıyordu. Linus iyileştirme ve geliştirme önerileri almak için Freax'ı üniversitenin bilgisayarı üzerinden internette yayınlamaya karar verdi. Bu konuda üniversiteden kendisine yardım eden Ari Lemke Freax adını beğenmeyerek tasarının diğer adı olan Linux'u kullandı ve tasarı Linux adıyla yayınlandı.

Birkaç ay içinde Linus'a birçok düzeltme önerisi ve hata bildirimi gelmeye başladı. Bir süre bu düzeltmeleri yaptı ancak yazılımdan hata ayıklamak pek eğlenceli bir uğraş değildi ve Linus tasarıya ilgisini yitirmeye başlamıştı ki kendi yaptığı bir hata nedeniyle bilgisayarındaki Minix kurulu olan bölüm zarar gördü. Elinde tek çalışan sistem Linux kalmıştı ve bu noktada büyük bir radikal karar daha verdi ve Minix'i tekrar kurmak yerine tüm geliştirme işlemleri ile günlük işlerini Linux ile yapmaya başladı. Artık 1992 yılının ilk aylarında Minix'te olmayan bazı özellikler de Linux'a eklenince o güne kadar Minix kullanan pek çok uzman artık özgürce değiştirip geliştirebilecekleri Linux kullanmaya başladı.

Bir yıl geçmeden Linux yüzlerce uzmanın katkısı ve sayısı tahmin edilemeyen kullanıcı kitlesiyle bir üniversite öğrencisinin eğlencesi olmaktan çıkmıştı. Artık ticari Unix sistemlerin sularında gezinmeye başlamıştı ve tamamen özgürce dağıtılıp kopyalanabiliyordu. Birisinin çıkıp Linux kodlarını ticari bir üründe kullanıp kodlarını gizleme tehlikesine karşı Linus 0.12 sürümünü Genel Kamu Lisansı (GPL) ile dağıttı. Bu radikal bir karardı çünkü bu sayede Linux kodlarını ticari olarak kullanmak isteyenler yaptıkları değişiklikleri ve geliştirmeleri herkesin göreceği şekilde açmak zorunda kalacaktı, bu da Linus'un tam olarak istediği şeydi. Çünkü özgür bir yazılımın gelişimi, onunla ilgili kaynakların özgürce ulaşılabilir olmasıyla doğrudan bağlantılıydı. Bu kararla birlikte Linux (Linux çekirdeği) bugünlere kadar olan gelişim çizgisine oturmuş oluyordu.[3]

Münakaşa[değiştir | kaynağı değiştir]

Muhtemel NSA (Ulusal Güvenlik Dairesi) Yanaşımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Eylül 2013'te, LinuxCon konferansında Torvalds bir ABD devlet dairesi tarafından Linux'a arka kapılar eklemesi için yanaşılmış olup olmadığı sorulduğunda, şifahi "hayır" diyerek başını "evet" şeklinde sallayarak cevap verdi.[4] Sonrasında apaçık bir şaka olduğunu ifade etti.[5] Fakat, Linus'un babası Nils belirtti:

En büyük oğlum [Linus Torvalds] aynı soruyu sorulduğunda: "NSA tarafından arka kapılar hakkında size yanaşıldı mı?", "hayır" dedi ama aynı zamanda başını salladı. Böylece bir nevi yasal serbestlikde idi. Doğru cevabı vermişti, [ancak] herkes NSA'in ona yanaşmış olduğunu anladı.

— Nils Torvalds, LIBE Committee Inquiry on Electronic Mass Surveillance of EU Citizens - 11th Celse, 11 Kasım 2013.[4][6][7][8]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Citizen Linus". 7 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2010. 
  2. ^ "Technology Academy Finland – Stem cell pioneer and open source software engineer are 2012 Millennium Technology Prize laureates". Technologyacademy.fi. 17 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2013. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2015. 
  4. ^ a b Bhati, Monika (21 Kasım 2013). "Did NSA contact Linus for a backdoor in Linux? [updated]". Muktware. 17 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2014. 
  5. ^ Franceschi-Bicchierai, Lorenzo (20 Eylül 2013). "No, the Government Never Asked Linus Torvalds for a Backdoor in Linux". Mashable. 17 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2014. 
  6. ^ "Linus Torvalds was approached by NSA for backdoor in Linux - Nils Torvalds (father of Linus)". 20 Kasım 2013. 28 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2014. 
  7. ^ "EP LIBE #EPinquiry 11 November 2013". 20 Kasım 2013. 2 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2014. 
  8. ^ "Linus Torvalds - Backdoor In Linux". 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2013. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Linus_Torvalds&oldid=31646207" sayfasından alınmıştır